Yusuf Has Hacib`in Kutadgu Bilig`i ve Nizamü`l-Mülk`ün Siyasetnamesi ışığında Türk hakimiyet anlayışı

Abstract

ÖZETYüksek Lisans TeziYUSUF HAS HACİB'İN KUTADGU BİLİG'İ VE NİZAMÜ'L-MÜLK'ÜNSİYASETNAMESİ IŞIĞINDA TÜRK HÂKİMİYET ANLAYIŞIYavuz ALTUNÖZFırat ÜniversitesiSosyal Bilimler Enstitüsüİslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalıİslam Tarihi Bilim Dalı2005, Sayfa: 66Hâkimiyet, bir devleti devlet yapan en önemli unsurlardan biridir. Tarih boyuncamilletler birçok devletler kurmuşlardır. Her devlet kendi hâkimiyet anlayışını meydanagetirmiştir. Dünyanın kadim milletlerinden olan Türkler Bozkır kültürü ile İslamkültürünü kendine has bir şekilde birleştirmek suretiyle yeni bir hakimiyet anlayışıortaya koymuştur. Bu anlayış içerisinde bulunan Türkler, etrafında bulunan milletlerinkültürlerinden ve devlet yapılarında da etkilenmişlerdir.Türkler hakimiyeti Tanrı'dan aldıklarına ve bu gücü Tanrı adına kullandıklarınainanmakta idiler. Bu inanış aynı zamanda dönemin hakim inanışı olmakla beraberTürkler hükümdarlarına hiçbir zaman ulûhiyyet atfetmemişlerdir. Ayrıca Türklerdehükümdarın yetkileri gerek töre gerekse meclis tarafından sınırlandırılmış olmasıyla dadiğer çağdaşı olan milletlerin hakimiyet anlayışlarından farklıdır. Türklerde hakimiyethakka hizmet için halka hizmet düsturu ile kullanılmıştır. Bu bağlamda Türklerinhakimiyet anlayışlarının diğer milletlerden farklı ve kendine has bir anlayış olduğunusöyleyebiliriz. Kutadgu Bilig ve Siyasetname adlı eserlerde de izlerini gördüğümüzTürk Cihan Hakimiyeti anlayışı Türklerin hakimiyet telakkilerinin temelini teşkiletmekte ve Türkler bu anlayış üzerine hayatlarını düzenlemektedirler.Anahtar Kelimeler: Hakimiyet, Hükümdar, Devlet, Kutadgu Bilig,Siyasetname.

ABSTRACTMaster ThesisTURKISH DOMINANCE COMPREHENSION BENEGITING FROM YUSUF HASHACIP?S ?KUTADGU BILIG? AND NIZAMU?L-MULK?S ?SIYASATNAME?YAVUZ ALTUNOZTHE UNİVERSİTY OF FIRATSOCIAL SCIENCES INSTITUTEMAİN SCİENCE BARANCH OF ISLAMİC HİSTORY2005, Page: 75+VIIDominance is one of the most important elements which make government.Throughout history, a lot of government had been set up. Each government produceddominance comprehension it self. Turks that specially had joined Islam culture andplain culture so they had done anew dominance comprehension, are one of the word?sancient nation Turks that had been influenced from their around the culture andgovernment constitution, had this camp rhension.Turks had believed that they had token the dominance from God and they hadused to this might for the God. This belief had been the dominance belief of period oftime together Turks had never excused god head to their khans. Also khan?s authoritieshad been limited by ethics and asseutly, this constitute is different from other outwornnations? dominance comprehension. Turks had used the dominance with norm of dutyfor God to duty for nations. We can say that Turks dominance comprehensions had beendifferent form other nations and especially for them. We seas Turk Universe Dominancecomprehension?s evidences in Kutadgu Bilig and Siyasetname and this comprehensionhad constituted to Turk dominance evaluations basis and Turks had put in order to theirlife in this comprehension.Key words: Dominance, Khan, Government, Kutadgu Bilig, Siyasetname .