İlköğretim 8. sınıf Türkçe ders kitaplarındaki metinlere dayalı olarak hazırlanan sorular üzerine bir inceleme

Abstract

ÖZETYüksek Lisans Tezilköğretim 8. Sınıf Türkçe Ders Kitaplarındaki Metinlere Dayalı OlarakHazırlanan Sorular Üzerine Bir ncelemeMurat ŞENGÜLFırat ÜniversitesiSosyal Bilimler EnstitüsüTürkçe Eğitimi Ana Bilim Dalı2005; Sayfa: XVI+221Gittikçe daha karmaşık bir hâl alan yaşam alanında, öğrencileri, bilgitoplumunun bir üyesi olarak yetiştirmek zorunluluk haline gelmiştir. Öğrencilere, dilietkin bir şekilde kullanma becerisi kazandırmanın yanı sıra, temel kavramları anlama veyorumlama, bilimsel, yaratıcı ve eleştirel düşünme, problem çözme, araştırma yapmagibi öğrenme yeterlilikleri biçiminde formüle edilen üst düzeydeki bilişsel becerilerin,öğretme-öğrenme süreci içerisinde öğrencilere kazandırılacağı en temel kaynaklar olanTürkçe ders kitaplarının, bu nitelikleri gerçekleştirici bir yapıda olmaları gerekmektedir.Türkçe ders kitaplarındaki metinlere dayalı olarak oluşturulan metne hazırlık ve metinsonu soruları, öğrencileri sorgulamaya, belirli konular üzerinde düşünmeye sevk ettiğiiçin bu sorular, metinlerin anlamlandırılması sürecinde, sorgulamaya dayalı öğretimtekniklerinin çıkış noktası olarak kabul edilebilir. Bu sorular, öğrencilerin farklı bakışaçılarına yöneltilmesine, böylelikle, dil ile düşünce arasındaki ilişkiye bağlı olarakzihinsel işleyişin üst düzeyde gerçekleşmesine de olanak sağlar.Bu araştırma, Türkçe Eğitim Programı'nda ortaya konan hedeflere bağlı olarak,ilköğretim okullarında okutulan Türkçe ders kitaplarındaki metinlere dayalı olarakoluşturulan metne hazırlık ve metin sonu sorularının, dil gelişimi-zihinsel gelişimçerçevesinde, öğrencilerin okuduğunu anlama, Türkçeyi etkin bir şekilde kullanmayeterliliklerinin göstergesi olan bilişsel becerileri hangi düzeyde gerçekleştirdiklerinibelirlemek amacıyla yapılmıştır.Bu çalışmada, öncelikle, araştırmanın amacına bağlı olarak, soru sormabecerileriyle ilgili kuramsal bir çerçeve oluşturulmuş, daha sonra Millû Eğitim Bakanlığıtarafından 2003-2004 eğitim-öğretim yılında ilköğretim okullarının 8. sınıflarındaokutulmak üzere önerilen 13 ders kitabındaki 486 metnin tamamında yer alan 971metne hazırlık, 4508 metin sonu sorusu olmak üzere toplam 5479 soru, bilişsel alanbasamakları, soruluş amaçları, cevap kaynakları ve hazırlanış şekillerine göreincelenmiştir.nceleme doğrultusunda elde edilen sonuçlar, içinde bulundukları yaş ve sınıfseviyesine bağlı olarak, lköğretim 8. sınıflarda okutulan Türkçe ders kitaplarındakimetinlere dayalı olarak oluşturulan metne hazırlık ve metin sonu sorularının,öğrencilere; öğrenme, hatırlama, sıralama, sınıflama, birleştirme, yorumlama, sonuçlarıkestirme, öğrenilen bilgileri yeni durumlara uyarlama, araştırma yapma, tartışma,karşılaştırma, varsayımlar oluşturma, varsayımları irdeleme, varsayım ve olgularıayırma, alternatif görüşler üretme, temel düşünceleri ve mantıksal ilişkileri tanıma vekeşfetme, parça-bütün ilişkisi kurma, sebep-sonuç ilişkisi kurma, genellemeler yapmave bütün bunların sonunda değerlendirmelerde bulunma gibi çok yönlü bakış açılarınıkazandırmaya ve geliştirmeye uygun olarak hazırlanması gerektiği halde, bu soruların,Temel Eğitim Okulları Türkçe Eğitim Programı'nda belirlenen hedefler ve bu hedeflerebağlı olarak öğrencilere kazandırılması düşünülen davranışların gerçekleştirilmesineyeterli düzeyde katkı sağlayamadığını ortaya koymaktadır.Anahtar Sözcükler: Öğretim, Türkçe öğretimi, bilişsel beceriler, Türkçe derskitapları, metne hazırlık soruları, metin sonu soruları.

ABSTRACTMasters ThesisAn Investigation on the Questions Used in the 8th Grade Turkish Course BookTexts in Primary EducationMurat ŞENGÜLFırat UniversityInstitute of Social SiencesDivision of Turkish Education2005; Page: XVI+221In the life field which is gradually becoming more complex, it has been essentialto bring up the students as a member of information society. Besides making thestudents gain the skill to use the language actively, Turkish course books are the basicsources to make the students earn higher order cognitive skills which are formulated aslearning abilities such as understanding and interpreting the basic consepts, scientific,creative and critical thinking, problem solving, doing research and which will be earnedduring teaching-learning process. Turkish course books should have a form to realizethese qualities. As warm-up and end-text questions formed according to the texts in theTurkish course books lead the students to examining and thinking over certain subjects,these questions could be accepted as the key point for teaching techniques based onexamining while making the texts meaningful. These questions provide the studentswith different viewpoints and cognitive process with realizing on a higher level due tothe relationship between the language and thought.This study has been done to determine on which level the warm-up and end-textquestions that are formed depending on the texts in Turkish course books in primaryschools according to the aims set by Turkish Education Program realize the cognetiveskills which are the signs of the students to understand what they read and use Turkisheffectively in terms of language and cognitive development.In this study, initially, regarding the aim of the study, a theoretical frame relatedto skill of asking question was established and then 5479 questions, fully included in486 texts in 13 course books which were suggested by the Ministry of NationalEducation to be taught in the 8th grade classes of primary education during 2003-2004academic year were formed in total. 971 of these questions were warm-up questions and4508 of them were end-text questions. These questions classified in terms of cognitivedomain, asking aims, answer sources and preparation styles.Result, obtained in the direction of the investigation suggest that although warm-up and end-text questions, which depend on the texts in Turkish course books used inprimary education in the 8th grade, should be prepared in relation to making thestudents earn and develop multi-sided viewpoints like learning, remembering, ordering,classification, unification, interpretation, guessing the results, adaptation of theknowledge that have just been learned to the new circumstances, doing research,discussion, comparasion, making assumptions, examinig the assumptions, seperatingthe assumptions and event, producing alternative ideas, knowing, discovering basicthoughts and logical relationship, establishing a part-whole relationship, forming acause-effect relationship, making generalizations and at the end making evaluations,these questions could not contribute enough to realize the behaviours considered earnedby students due to the aims determined in Basic Education Schools Turkish EducationProgram.Key Words: Teaching, Turkish teaching, Cognitive skills, Turkish coursebooks, Warm-up questions for text, End-text questions.