Duvarda resim ve kabartma; Boğa kültü üzerine bir inceleme

Abstract

Bu araştırma, boğanın bedensel özellikleri ve gücünden dolayı kıymet verirken korku salan ya da tanrısallaştırma vasfıyla sığınılan bir hayvan olarak ortaya çıkışını, ilk çağ devirlerinde boğaya bakışı, neolitik devirle beraber değişim sürecinde geçirdiği evreleri ve gelişimi, günümüz Doğu ve Batı uygarlıklarının kökeninde bulunan kültürler arasındaki dağılım ve yayılımı ile boğa betiminin duvar resimlerinde, mozaiklerde ve kabartmalardaki işleniş amaçlarını ortaya koymuştur. Ayrıca temelde boğa figürüyle beraber betimlenen mitolojik tiplerin duvar resimlerinde, kabartmalarında ve mozaiklerinde sıkça kullanılmasıyla tarih boyunca aldığı yoldan ortaya çıkış tarihlerini, yayılım alanlarını, kutsal alanlarını ve etkileşim içinde oldukları diğer tanrılar ile kültlerini inceleyerek, uygarlıklardaki önemini inanç sistemleri içinde değerlendirilerek ortaya konulmuştur.Birçok hayvan zamanla evcilleştirilmiş, onlardaki güç ve özellikler, tanrısallaştırılmış bir ifadeye ve mitolojiye dönüşmüştür. Bunun sonucu farklı uygarlıklarda bazı hayvanlar, tanrının ruhunu taşıdığı düşüncesiyle kutsal bir varlık olarak görülmüştür. Boğa, tarım toplumunda geçimin en önemli aracıydı. Boğa İnsanoğlunun yaşamını, gücünü ve verimliliğini boğa temsil ediyordu. O yüzden boğa veya öküz, halkın gözünde çok önemliydi. İnanışlara göre bu kadar güçlü bir varlığa, diğer varlıklardan daha farklı özellik ve önem verilmiş olmalıydı. Uygarlık tarihi boyunca görülen kült konuları ve tasvirler yazılı kaynakları tamamlıyor ve dinin yazılı kaynaklarda geçmeyen bazı yönlerini açıklıyorlar. Boğa da bir kült değeri olarak tanrısallaştırılmış veya tanrının hayvanı olmuştur. Geçmişte bu misyonlar yüklenen boğa, tek tanrılı dinlerle beraber değişen toplum yapısı, sanayileşme ve anlayışla, yüklenilen misyon yerini tarım alanında ve et sektöründe göstermiştir. Geçmişten gelen boğa üstünden atlama oyunu yerini boğa güreşlerine bırakmış, özellikle yüz yıllardır sürdürmüş olduğu güç-eril misyonu nu sosyal hayatın içinde de bulundurmuş ve borsa-ekonomide almış olduğu yükselişi temsilleriyle devam ettirmektedir.

This study has put forward the emergence of bull as an animal both appreciated and dreaded for its physical characteristics and power, or a deified animal in which people take refuge; attitude towards the bull in the First Age; the phases and development it has undergone during the evolution period along with the Neolithic Age; the distribution and spread among the cultures – origin of the present Eastern and Western Civilizations- and the motives for use of bull figure on the Wall paintings, mosaics and reliefs. It has also examined the frequent use of the mythological figures basically described along with the bull figure on the wall paintings, reliefs and mosaics, their historical processes, date of emergence, fields of distribution, sacred areas and the other gods with which they interact besides the cults, and assessed its importance in the civilizations within the belief systems.Many animals have been domesticated in time and their strengths and characteristics have transformed into a deified expression and mythology. Therefore, some animals have been regarded as sacred creatures in some civilizations based on the belief that they carry the soul of god.Bull has been the most important mean of living in the agricultural society. Bull has represented the life, power and profitability of the human being. Therefore, bull or ox has been very important for the people. Hence, bull has appeared as a belief figure and the human beings have attached a more different importance to such a powerful creature compared to the other ones. The cult issues and descriptions have completed the written sources and been able to express some aspects of religion not mentioned in the written sources throughout the civilization history. Bull has been deified as a cult value or become the animal of god. Though the attitude towards bull to which a religious mission has been attributed in the past has changed along with the monotheistic religions, the notion of power has not changed. The game industry dating back to the past has been replaced by the bull fighting, the perception of power-masculinity lasting for centuries has continued within the life and been a symbol of economic growth.