Esnek üretim sistemlerinin maliyet muhasebesi açısından incelenmesi ve bir tekstil işletmesinde uygulama

Abstract

Yeni üretim teknolojilerinin ortaya çıkmasıyla birlikte, işletmelerin, mamul maliyetlerinin hesaplanmasında yeni yöntemler geliştirilmeye başlanmış, önceden uygulanan maliyet sistemlerinin yeterli olmadığının farkına varılmıştır. Her işletme, maliyet sistemlerini, gelişen teknolojiye paralel olarak, oluşturmak zorunda kalmıştır. İşletmeler, uluslar arası rekabet ortamında, rakipleriyle iyi mücadele edebilmek için, maliyet sistemlerini, gelişen teknolojiye uydurmalıdırlar. Artık maliyet, üretilen ürünün değeri olarak ele alınmamalıdır. Yönetimin ihtiyacına cevap verebilecek şekilde oluşturulmalıdır. Yani alınacak olan stratejik kararlarda, sağlıklı bir şekilde kullanılmalıdır. Ayrıca maliyetler, üretimin planlanması ve kontrolü gibi alanlarda da kullanılmalıdır. Gelişen teknolojinin, üretimde kullanılması sonucu, endirekt giderlerde bir artış meydana gelirken, işçilik maliyetlerinde düşme olmuştur. Bunun nedeni de, işletmelerin otomasyona dayalı üretime geçmesi ve birkaç işçinin yapabileceği bir işi bir makinenin yapabilmesi durumudur. Bunun yanında, yeni alman makinelerin amortismanı ve enerji harcamalarında da artış meydana gelmiştir. Genel Üretim Maliyetleri, toplam maliyetler içinde önemli bir paya sahip olmuştur. Bununla birlikte, Genel Üretim Maliyetleri, Mamullere belirli dağıtım anahtarlanyla dağıtıldığı için, bu maliyetlerin mamullere yüklenmesinde sorunlar yaşanmaya başlanmıştır. Uygulama çalışması, Gürteks A.Ş adında bir tekstil işletmesinde yapılmıştır. Uygulamanın amacı, Esnek Üretim Sistemini uygulayan, bir işletmede, maliyet hesaplamalarının nasıl yapılabileceğini ortaya koymak ve yeni üretim sistemini10 uygulayan bir işletmeye daha verimli bir maliyet sisteminin nasıl kurulabileceğini araştırmaktır. Uygulama sonucunda, işletmede, yeni teknolojiye paralel bir maliyet sistemi oluşturulmaya çalışılmıştır. İşletmenin, maliyet sistemi incelenmiş, önemli eksiklikler tespit edilmiştir. Bu eksikliklerin giderilmesi için önerilerde bulunulmuştur.

As the new production technologies arise, enterprises began to improve new methods about cos accounting. İt is recognized thad former accounting systems were inefficient. Each enterprise were forced to establish their own cost system regarding to rising new technology. İn the competitive era, each enterprise has to adapt their cost system in order to cope with their rivals. From now on, cost of a product should not be dealed as the value of produced good. İt must be implemented as the way it should response to the management needs. That is, it should be utilized properly at the phase of strategical decision making. Accounted costs should be used during production planning and control activities. As a consequent of implementation of high tachnology during production, while the indirect costs rise contradiction to a fall in labor costs. The reason of this can be explained as; enterprises phases to a automated production, so each job accomplished by several worker formerly, canbe done by a single machine instead. İn additon, a rise at the cost of depreciation and amortization of newly owned machine and a rise at cost of overhead occured. General production costs took a remarkeble share over the total production costs. Because the general production costs is distributed over the produced goods with the help of certain distribution keys, serious problems were faced during charging costs to final products. Case study was applied at a textile facility named Gürteks A.Ş. Goal of the practise is to expose the ways of cost accounting at a facility applying Flexible Manufacturing System, and to investigate more productive cost accounting methods where new production systems are carried out. At the end of the case study, a new cost accounting system was tried to be established keeping in mind the parallelism with the new tecnology. Cost system of the facility was examined and remarkable deficiencies were figured out. Some suggestions was made in order to remedy these points.