Cumhuriyet Halk Partisi`nin Gaziantep`teki faaliyetleri (1939-1950)

Abstract

XVI ÖZET CUMHURİYET HALK PARTİSİ'NİN GAZİANTEP'TEKİ FAALİYETLERİ (1939-1950) GÜRKAN, Ayşe Yüksek Lisans Tezi, Tarih Ana Bilim Dalı Tez Yöneticisi: Yrd. Doç. Dr. Süleyman ÜNÜVAR Mayıs, 2004 Ulusal Kurtuluş Savaşı'ndan sonra düşman işgalinden kurtulan ülke içerisinde yeni örgütlenmelere ve iç düzenlemelere gidilmiştir. M. Kemal, halkın bütün kesimlerini temsil eden, Halkçılık ilkesine dayanan bir fırka kuracağım ulusa açıklamıştır. Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM)'nin ikinci dönem seçimlerinin yapılmasının ardından 9 Eylül 1923'te Halk Fırkası (Partisi) kurulmuştur. Ayrıca Anadolu ve Rumeli Müdafaa-î Hukuk Cemiyeti (A-RMHC) bütün şubeleriyle birlikte Halk Partisi'ne intikal etmiştir. Gaziantep Müdafaa-î Hukuk Cemiyeti de 1924 yılında Halk Fırkası 'mn şubelerinden birini temsil edecek şekilde Gaziantep Halk Partisi İdare Heyeti 'ne dönüştürülmüştür. İlk dönemlerde il başkanlığı görevini valiler yapmış, daha sonra bu görev valilerin ellerinden alınıp parti mensubu kişilere verilmiştir. Parti İdare Heyeti genelde partililer ve halk arasında birlik ve beraberlik duygularının hakim olduğu kişilerden oluşturulmaya çalışılmıştır. Bu amaç doğrultusunda oluşturulan parti teşkilâtı da halk ve hükümet makamları ile daima iş ve fikir beraberliği içerisinde olmuştur.XVII CHP 1923 yılından 1950 yıllarına kadar ülke politikasına yön vermiş, siyasî konjenktürdeki tek hakim ve otoriter parti olmuştur. Tek parti döneminde CHP, halkın seçimlere ve parti faaliyetlerine katlimi düzeyini arttırmak için çalışmalar yapmıştır. Halk dilek ve isteklerini kongreler aracılığı ile parti genel merkezine ve ilgili devlet kuruluşlarına intikal ettirmiştir. Gaziantep halkı katıldığı kongrelerde özgür iradeleri ile fikir ve görüşlerini beyan ederek vilâyetin idarî, iktisadî ve sosyal alandaki gelişimini sağlamak ve daha ileri bir seviyeye ulaştırmak için, memleketin sorunları ve ihtiyaçları üzerinde görüşmeler yapmışlardır. Bu suretle, her vatandaş ocak, kaza ve ilçe kongrelerinden itibaren memleket için faydalı gördüğü dilek ve şikâyetlerini ilgili mercilere kongreler ve şehre gelen milletvekilleri aracılığıyla ulaştırma fırsatı bulmuşlardır. Dilekler daha çok ekonomik alanda toplanmış olduğundan ve oldukça fazla bir masraf gerektirdiğinden bunlardan sadece bir kısmının gerçekleşmesi mümkün olmuştur. Ancak halkın istekleri tam olarak karşılanamadığından bu dilekler her yıl kongrelerde tekrar edilmiştir. Bunun sonucunda CHP, halkta yaratmış olduğu hoşnutsuzluklar yüzünden 1950 seçimlerinde Gaziantep'ten milletvekili çıkaramamıştır.

xvin ABSTRACT THE ACTİVritES OF THE REPUBLICAN PUBLIC PARTY IN GAZİANTEP (1939-1950) GÜRKAN,Ayşe Master's Thesis, Department of History Thesis Supervisor: Asst. Prof. Dr. Süleyman ÜNÜVAR May, 2004 After the Turkish war of independence, in the country, reedemed from the invansion of the enemies, new organization and interior orders were seen. M. Kemal, explain that he would establish a party depend on the principle of `Halkçılık`- (Democracy) representing the whole course of public. In 9 September 1923 the Public-Party was founded after the second period election of Turkish Grand National Assembly (TBMM). Moreover National Defence Associatiation of Anatolia and Rumelia `Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti ` (A-RMHC) joined the Public Party with all its division. `Gaziantep Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti` as represents the one of the division of the Public Party, was turned in to `Gaziantep Halk Partisi İdare Heyeti` in 1924. In the first place, the viceroy became the chief of the party in the city, then party members took the responsibility. The board of directors, generally, were originated people that let public rebirth their feeling of unity and solidarity. With the same purpose, the party organization had common thought with public and the goverment.XDC CHP the Republican Public Party has been directing the politic of the country from 1923 to 1950, also, it was the only sovereign party in political conjuncture. In one party era CHP, did some organization to rise the joining level of people to elections and the party activities. It carried the wills and wishes of public in to the party general center and related foundations with the way of congresses. The people of Gaziantep presented their ideas and opinions to provide the administrative, economic and social development of the city, also, to bring it forward they discussed about the problem and the needs of the country. Therefore, as from the congresses of the town and the administrative districts, the citizens were able to carry the wishes and the complaints, the citizens were able to carry the wishes and the complaints, that will useful for country, to related offices with congresses and deputies. The wishes, generally, related to economic aspects, however, they necessitated much money, so they did not become properly applicable. Thus, these wishes were repeated every year in congresses. As a conclude, CHP, due to dissatisfaction of the citizens, could not get deputies in the election of 1950.