Elazığ kuzeybatısındaki genç volkanitlerin petrolojik özellikleri

Abstract

ÖZET Doktora Tezi ELAZI? KUZEYBATISINDAKİ GENÇ VOLKANİTLERİN PETROLOJİK ÖZELLİKLERİ Sevcan KÜRÜM Fırat Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Jeoloji Mühendisliği Anabilim Dalı 1994, Sayfa:106 İnceleme alanı Doğu Anadolu Bölgesinde, Elazığ İli kuzey - kuzeybatısında, Çemişgezek, Pertek (Tunceli) İlçeleri arasındaki yeri kapsar. Bu bölgede yüzeyleyen Senozoyik yaşlı volkanitlerin petrografik-petrolojik ve jeokimyasal özelliklerinin araştırılması amaçlanmaktadır. Çalışma alanında yaşlıdan gence doğru; Permo-Karbonifer yaşlı Keban Metamorfitleri, Üst Kretase yaşlı Yüksekova Karmaşığı, Orta Eosen - Üst Oligosen yaşlı Kırkgeçit Formasyonu, Alt Miyosen yaşlı Alibonca Formasyonu ve Üst Miyosen-Pliyosen yaşlı Karabakır Formasyonu yüzeylemektedir. Bölgede, Yüksekova Karmaşığı ile tektonik-intrüzif dokanak oluşturan Keban Metamorfitleri, mermerler ve amfibol şistlerden oluşmuştur. Yüksekova Karmaşığı ise esas olarak diyorit, kuvars-diyorit ve mikrodiyoritlerden meydana gelmiştir. Ancak daha az olarak da gabro, alkali granit ve tonalitlere rastlanmaktadır. Birimin metamorfitlerle intrüzif dokanağmda skarn tipi kayaçlar da izlenmektedir.Doğu Anadolu Bölgesindeki en genç denizel sedimanter istiflerden biri olan Alibonca Formasyonu üzerine açılı uyumsuzlukla gelen Karabakır Formasyonu; volkanoklastitler, lav akıntıları ve gölsel kireçtaşları şeklinde haritalanmıştır. Çalışma alanındaki volkanoklastitler birbirleriyle yanal ve düşey geçişli olarak bulunan epiklastit ve piroklastitlerden meydana gelmiştir. Petrografik çalışmalar sonucunda andezit, bazalt ve andezitik tüf bileşiminde olduğu belirlenen lav akıntılarının, jeokimyasal çalışmalar sonucunda ise esas olarak değişik bileşimlerdeki andezitler ile dasit ve daha az oranda da bazaltlardan oluştuğu belirlenmiştir. İnceleme alanında yapılan arazi çalışmaları sonunda andezitik tüflerin, volkanoklastlar ile andezit-bazalt bileşimli lav akıntıları arasında geçiş oluşturduğu gözlenmiştir. Karabakır Formasyonu volkanitleriyle yanal ve düşey geçişli olarak bulunan gölsel kireçtaşları ise, çalışma alanında sınırlı bir yaydım göstermektedir. Çalışma alanındaki lav akıntılarında yapılan jeokimyasal çalışmalar sonucunda sialik (kabuk) kökenli olduğu belirlenen lavların orta ve yüksek K'lu özellikte oldukları ve ortaç ve asidik bileşimli örneklerin kalkalkalen, bazik bileşimli örneklerin ise toleyitik özellik gösterdikleri belirlenmiştir. ANAHTAR KELİMELER: Karabakır Formasyonu, volkanoklastit, epiklastit, piroklastit, lav akıntıları, kalkalkalen, toleyitik, sialik.

IV ABSTRACT Ph. D. Thesis PETROLOGİCAL FEATURES OF YOUNG VOLCANİC-AT THE NORTWESTERN PART OF ELAZI? Sevcan KÜRÜM Fırat University Gradute School of Science and Technolog Department of Geological Engineering 1994, Page: 107 The study area is situated between Pertek and Çemişgezek townships of Tunceli province, north - northwest of Elazığ, in Eastern Turkey. In this area Cenozoic volcanites, of which petrogaphy, petrology and geochemistry are the subjects of this study, cover large areas. The lithological units of the studied area are (in chronological order); Permo- Carboniferous Keban Metamorphics, Upper Cretaceous Yüksekova Complex, Middle Eocene - Upper Oligocene Kırkgeçit Formation, Lower Miocene Alibonca Formation and Upper Miocene-Pliocene Karabakir Formation. Keban Metamorphics are marble and amphibole schist in the study area and their contacts with Yüksekova Complex are either tectonic ore intrusive in nature. Yüksekova Complex is mainly made of diorite, quartz diorite and microdiorite. However, gabbro, alkali granite and tonalite are also present in the Complex. Along intrusive type contacts, skarn formations are quite common.Karabakır Formation overlies Alibonca Formation which is one of the youngest sedimentary sequence in eastern Anatolia, with an angular uncomformity. Karabakır Formation is differentiated as volcanoclastites, lava flows and lacustrine limestones. The volcanoclastites of the studied area are composed of epi and pyroclastics what show horizantal and vertical transitions to each other. The petrographic studies show that lava flows have andesite, basalt and andesitic tuff compositions and tuffs are gradations between volcanoclasts and andesite-basalts. The lacustrine limestones grades into volcanites of Karabakır Formation, vertically and horizontally and cover limited areas in the studied area. The geochemical investigations on lava flows indicate that they are of sialic origin, their K contents vary betwen medium to high, intermediate and asidic members are calcalkalen and the basic ones are theoolitic. KEY WORDS: Karabakır Formation, volcanoclastic, lava flows, epiklactic, pyroclastic, calcalkalen, theoolitic, sialic.