Tarihi eserlerin karakterizasyonu ve asit yağmurlarının etkisi ile korozyonu

Abstract

ÖZET Yüksek Lisons Tezi TARİHİ ESERLERİN KARAKTERİZASYONU VE ASİT YA?MURLARININ ETKİSİ İLE KOROZYONU Fatih ASLAN Fırat Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Kimya Anabilim Dalı 1995, Sayfa: 58 Hava kirliliğinin bulunduğu yerleşim yerlerindeki tarihi ve kültürel eserler, asit yağmurlarının etkisi ile ciddi bir yok olma tehlikesiyle karşı karşıya bulunmaktadır. Asit yağmurlarının oluşmasına neden olan kükürt ve azot oksitleri, en fazla evlerde, endüstride ve trafikte kullanılan yakıtlardan kaynaklanmaktadır. Bu oksitlerin su ile reaksiyonu sonucu oluşan asitler, direkt olarak etki ettiği gibi yağmur suyunun da asitlik özellik kazanmasına neden olmaktadır. Asidik karakterli yağışlar da tarihi eserlerin tahribine neden olmaktadır. Harput tarihi ve kültürel eserler bakımından zengin olan bir yerleşim yeridir. Hava kirliliğinin bulunduğu bir şehir olan Elazığ'a bitişik olması konunun önemini arttırmaktadır. Bu çalışma ile Harput'ta bulunan Arapbaba Mescidi, Esadiye Camii ve hamamı, Kurşunlu Camii ve Sarahatun Camilerinden alınan örneklerin karakterizasyonu yapılmış, asidik ve bazik özellikteki çözeltilerin etkileri incelenmiştir. Ortamın pH'nın, temas süresinin ve sıcaklığın etkileri araştırılmıştır. Örneklerin temel kristal bileşenleri; kalsit, kuvars, rnuskovit, baytovnit ve albittir. Asidik özellikteki çözeltilerle etkileşme sonucu çözeltiye geçen temel bileşenler kalsiyum bileşikleridir. Maksimum Ca+2 konsantrasyonu pH =2 'de 25°C 'de 1 saat'lik sürede 190 ppm olarak bulunmuştur. Ternas süresinin ve sıcaklığının artması tarihi eserin korozy onunu arttırmaktadır. ANAHTAR KELİMELER: Hava kirliliği, Asit yağmurları, Tarihi eserler ve karakterizasyonu, korozyon

IV SUMMARY Masters Thesis THE CHARACTERIZATION OF THE HISTORICAL MONUMENTS AND THEIR CORROSION WITH THE EFFECT OF ACID RAINS Fatih ASLAN Fırat University Graduate School of Natural Applied Sciences Department of Chemistry 1995, Page: 58 The historical and cultural monuments in the polluted urban atmosphere are exposed to decay because of acid rain. Sulfur and nitrogen oxides that form acid rains source from the combustion of fuels at houses, industries and vehicles. These oxides and acids produced from their reactions with humidity or rains directly affect on the remainders and cause to that rains have acidic character. Rains in acidic character are very harmful for historical monuments. Harput is a rich place point of historical and cultural monuments. It is also important that Harput is near Elazığ, which is one of the worst cities by air pollution in Turkey. In this study, the characterization of the historical samples (Arapbaba Small Mosque, Esadiye Mosque and Bath, Kurs unlu Mosque and Sarahatun Mosque) in Harput were carried out and the effects of acid rain on these samples were investigated. The solutions in acidic and alkaline character were prepared and reacted with samples. The effects of pH, contact time and temperature on the »iteration were also examined. The main crystal constituents of the samples srs calcite, quartz, muscovite, bytownite and albite. The main components that can be dissolved into solution after interaction between historical monuments and acidic solutions are calcium compounds. The maximum concentration of calcium at pH=2 and 25°C for one hour is 190 mg/'L The increasing of contact time and temperature increase the corrosion of historical remainder. KEY VORDS: Air pollution, Acid rain. Historical monuments and characterization, Corrosion.