Türkiye`de 1980 sonrası yaşanan krizlerin dış ticarete etkileri: Ekonometrik bir uygulama

Abstract

Türkiye ekonomisi 1980'den itibaren küresel piyasalara eklemlenmeyi hedeflemiş ve bunu başarmayı teminen dışa açılma politikalarını benimsemiştir. Küreselleşmenin olumlu katkıları yanında olumsuz katkıları da vardır. Bunlardan birisi de uluslararası piyasalarda yaşanan ekonomik dengesizliklerin iç piyasaları hızlı bir şekilde etkilemesidir. Türkiye ekonomisi de dışa açılmasının sonucunda bu olumsuz sonuçlardan etkilenmiştir. Özellikle 2001 ve 2007 yıllarında gerçekleşen küresel durgunluk Türkiye'yi de olumsuz etkilemiş ve 2001 ve 2008-2009 ekonomik krizleri küresel piyasalardaki dengesizliğin yansıması olarak yaşanmıştır. Türkiye ekonomisinde, 1980, 1994 ve 2001 krizlerinde devalüasyon gerçekleştirilmiştir. 2008-2009 krizinde ise uluslararası piyasadaki durgunluk dış ticareti ve reel sektörü olumsuz etkilemiştir.Bu çalışmada kriz kavramı, nedenleri ve Türkiye'de 1980 sonrasında yaşananiktisadi krizlerin dış ticarete etkileri incelenmeye çalışılmıştır. Ayrıca döviz kurlarının dış ticarete etkisinin olup olmadığı VAR modeli kullanılarak tespit edilmeye çalışılmıştır. Analiz sonucunda döviz kurlarıyla dış ticaret arasında kuvvetli bir bağın olmadığı görülmüştür. Ancak ihracat ve ithalat arasında korelasyon tespit edilmiştir.

Turkish economy has been directed toward engaging with global markets and, to ensure this goal, international expansion policies have been adopted since 1980s. Globalization has negative consequences as well as the positive ones, one of whichis that instabilities of the global financial markets swiftly spread to local markets. Turkey?s economy, too, got its share from the negative side of the globalization after opening up to the global economy. Global stagnation, particularly in 2001 and 2007, had a negative impact on Turkey to the extend that the economic crises of 2001 and 2008-2009 in Turkey was reflection of the fluctuations in the global markets. Turkish economy experienced currency devaluations during the economic crises of 1980, 1994 and 2001, and the stagnation in the international markets seriously affected Turkish foreign trade and the real sector as well during 2008-2009 crisis.This thesis examines the phenomenon of economic crisis and its causes, the post-1980 crises that occurred in Turkey and the effects of the crises on foreign trade.In addition, whether foreign exchange rates impact on foreign trade was questioned using VAR model in the thesis. This analysis showed that there does not exist a strong relation between exchange rates and foreign trade while there is a correlation between export and import.