Tectonic geomorphology of Muğla - Yatağan region

Abstract

Güneybatı Anadolu tektonizma bakımından dünyanın en aktif bölgelerinden biridir. Anadolu plakası, Arap ve Anadolu plakalarının çarpışması sonucu batıya hareket ederken, Helenik yayın çekmesinden dolayı Batı Anadolu Kuzey – Güney yönlü gerilmeye maruz kalmaktadır. Bu bölgede gerilmeye dayalı olarak birçok Doğu – Batı doğrultulu grabenler oluşmuştur. Muğla – Yatağan bölgesi Güneybatı Anadolu'nun Güneyinde, Menderes Grabeni ile Gökova Grabeni arasında kalmaktadır.Bölgenin tarihsel deprem geçmişi bölgede birçok hasara yol açan şiddetli depremlerin varlığını göstermektedir. Bölge Yatağan ve Muğla olmak üzere 2 büyük havzadan oluşmaktadır. Her iki havza da kuzey ve güney sınırlarında farklı özellikler göstermektedir. Havzaların bir tarafı iyi gelişmiş, yaşlı morfolojiye sahipken, diğer sınırı daha genç morfolojiyi gösteren sarplıklardan oluşmaktadır ve yarı-graben özelliği taşımaktadır. Sınırlar boyunca yüzeylenen faylar üçgen yapıları oluşturmaktadır. Dereler güncel tektonizmaya işaret eden şarap kadehi şekillerini göstermektedir. Asılı vadiler ve ütü altı yapıları güncel tektonizmanın işaretçileridir. Birçok Kuvaterner çökel olmasına rağmen bu güncel çökeller içinde sadece iki bölgede güncel faylanmanın izleri gözlemlenebilmiştir. Dört jeomorfik indis analizlerinin sonuçları devam eden bir tektonik aktiviteye işaret etmektedir. Vf < 0.4 değerleri faya yakın yerlerde V-şekilli, ve faydan uzaklaştıkça U-şekilli vadiye dönen vadilere işaret etmektedir. Hipsometrik eğriler tektonizmadan etkilenen olgun-genç havzlar olduğunu işaret etmektedir. SL değerlerindeki ani artışlar doğrudan arazide tespit edilmiş fay sarplıklarına karşılık gelmektedir. AF değerleri herhangi bir tektonik eğimlenme belirtisi göstermemektedir.Muğla – Yatağan fayının bölgede M=5.7 ile 6.6 büyüklüğünde depremler üretebileceği hesaplanmıştır. Bu sonuca Hank ve Kanamori (1979)'a sismik moment ve moment büyüklük hesabı kullanarak varılmıştır ve fay parametreleri fay derinliği 6 km, fay uzunluğu 25-55 km ve ortalama atım 10 – 80 cm olarak alınmıştır.Sonuç olarak Muğla-Yatağan fay zonu aktif bir fay zonudur. Yatağan Havzasının Güneybatı sınırının ve Muğla Hazvazının Kuzeydoğu sınırının morfolojisini kontrol etmektedir. Yatağan termik santrali, kömür işletmesi, maden ocakları ve diğer endütriyel aktivitelerin ve yerleşim yerlerinin faya yakın olmalarından dolayı bölgenin deprem tehlikesinin daha fazla araştırılması gerekmektedir.Anahtar Kelimeler: Morfometrik Analiz, Morfoloji, Muğla-Yatağan Fay Zonu

South Western Anatolia is seismically one of the most active regions in the world. While the Anatolion plate migrates westwards due to the collision of the Arabian plate with Anatolia, the western part of Anatolia experiences N-S extension caused by the pulling effect of the Hellenic subduction zone. Several E-W trending grabens are formed within this extensional tectonic setting. The Muğla-Yatağan region is located at the southern part of SW Anatolia between Menderes graben and Gökova graben.The seismic history of the region marks several damaging earthquakes with destructive intensities. The study area consists of two large basins; The Yatağan basin and the Muğla basin. Both basins show different geomorphic characteristics at their southern and northern boundaries. While the one side exposes a well-developed old morphology; the opposite side is significantly higher and forms distinct steep slopes indicating young morphology typical of half graben systems. The normal faults are exposed along the slopes and form iron flats. Stream channels show wine glass channel profiles indicating recent tectonic uplift. The hanging valleys and iron flats are clear markers of recent tectonic movement. Dispite the numerous amount of Quaternary outcrops only two localities showed evidence of recent faulting.The analysis of four geomorphic indices yield results that signify the ongoing tectonic activity in the region. The low Vf values (< 0.4) mark V-shaped valleys at proximal to the faults which turn to U-shape valleys away from the fault. Hyspometric curves point moderate to young drainage basins that are influenced of tectonic uplift. The peaks in the SL indices are directly linked with fault escarpments observed in the field. AF analysis yield no specific pattern of tectonic tilting in the area. Using the seimic moment and moment magnitude scale of Hanks and Kanamori (1979) it hase been calculated that the Muğla-Yatağan region prone to earthquakes M 5.7 to 6.6 assuming 6 km fault width, 25-55 km fault length and 10-80 cm average displacement.As a result of these observations Muğla-Yatağan fault zone is an active fault zone. It controls the morphology of SW margin of Yatağan Basin and NE margin of Muğla Basin. Yatağan coal power plant, quarries, other industrial activities and settlements are located close to the fault, therefore further analysis on the seismic hazard are essential.Key words: Morphometric Analyses, Morphology, Muğla-Yatağan Fault Zone.