Türkiye`de turizm gelirlerinin cari işlemler dengesi üzerindeki etkileri: 2000-2015 dönemi üzerine bir araştırma

Abstract

Hem dünyada hem de Türkiye'de gelişen sektörlerin başında gelen turizm, ekonomiye sağladığı katkılardan dolayı önemli bir kalem olma özelliğini sürdürmektedir. Cari işlemler hesabındaki hizmetler dengesinde yer alan turizm gelirleri, Türkiye'nin en önemli ekonomik sorunlarından biri olan cari işlemler açığının azaltılmasına önemli katkı sağlamaktadır. Ayrıca turizm, gelişmekte olan ülkelerin karşı karşıya olduğu döviz darboğazını aşmada da etkili bir araçtır.Bu çalışmada, 2000-2015 yılları arasında turizm gelirlerinin cari işlemler dengesi üzerindeki etkisini tespit etmek amaçlanmıştır. Bunun yanı sıra, turizm gelirlerinin cari işlemler dengesi üzerindeki etkisi test edilerek, turizm gelirlerinin ekonomiye sağladığı katkılar ile dış ticaret açığı ve cari açığı kapama payı da araştırılmıştır. Bu kapsamda, 2000-2015 dönemini kapsayan üç aylık veriler kullanılarak, Türkiye'de turizm gelirleri ile cari işlemler dengesi arasındaki ilişki, Tado Yamamato ve Hacher–Hatemi-J nedensellik yöntemi ile analiz edilmiştir. İlgili analizler, Eviews 6.0 ve Gauss 9.0 paket programlarından yararlanılarak gerçekleştirilmiştir. Araştırmada serilerin durağan olup olmadıklarını test etmek için ADF birim kök testi uygulanmıştır. Elde edilen ADF birim kök testi sonuçlarına göre Var Modeli oluşturulmuş ve uygun gecikme uzunlukları belirlenmiştir. Araştırma sonucunda, turizm gelirlerinden cari işlemler dengesine, cari işlemler dengesinden turizm gelirlerine doğru nedensellik ilişkisi olduğu saptanmıştır. Başka bir ifadeyle turizm gelirleri ve cari işlemler dengesi değişkenleri arasında çift yönlü nedensellik ilişkisinin varlığı tespit edilmiştir.

Tourism, which is one of the leading sectors in both the world and Turkey, continues to be an important item due to the contributions it provides to the economy. Tourism revenues, which are in the balance of services on the basis of current accounts, make a significant contribution to reducing the current account deficit, one of Turkey's most important economic problems. Tourism is also an effective tool in overcoming the foreign exchange bottleneck that emerging countries face.In this study, it was aimed to determine the effect of tourism revenues on current account balance between 2000-2015. In addition, the impact of tourism revenues on the current account balance has been analyzed and the share of tourism revenues contributed to the economy as well as the share of foreign trade deficit and current deficit have been researched. In this context, the relationship between tourism revenues and current account balance in Turkey is analyzed by Tado Yamamato and Hacher-Hatemi-J causality method using quarterly data covering the period 2000-2015. The analyzes were performed using Eviews 6.0 and Gauss 9.0 package programs. The ADF unit root test was applied to test the stability of the series. As a result of the research, the existence of bidirectional causality relation between tourism income and current account balance variables was determined.