Hazar fayının Tekevler-Baltaşı arasında (Hazar Gölü Kuzeydoğusu)

Abstract

ÖZET Yüksek Lisans Tezi HAZAR FAYI'NIN TEKEVLER-BALTAŞI ARASINDA (HAZAR GÖLÜ KD'SU) YAPISAL VE MORFOTEKTONİK ÖZELLİKLERİ Sema BAL Fırat Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Jeoloji Mühendisliği Anabilim Dalı 2002 İnceleme alanı, Doğu Toros Orojenik Kuşağı üzerinde Elazığ İli Gezin İlçesi Tekevler Köyü ile Palu İlçesi Baltası Bucağı arasında yer almaktadır. İnceleme alanında yüzeyleyen birimler iki gruba ayrılmıştır. Bunlardan ilki temeli oluşturan paleotektonik döneme ait Pliyosen öncesi kayaçlar, diğeri ise neotektonik döneme ait geç Pliyosen, Pleyistosen yaşlı karasal çökeller ile güncel alüvyal çökellerdir. Çalışma alanında temel kayaçların ilkini Jura-Alt Kretase yaşlı ultramafık kayaçlardan oluşan Guleman Grubu oluşturur. Bu birim üzerine Maastrihtiyen-Alt Eosen yaşlı kumtaşı, çamurtaşı, şeyi, marn ardalanması ve kireçtaşlarından oluşan Hazar Grubu açılı uyumsuzlukla gelir. İnceleme alanı içinde Hazar Grubu Orta Eosen yaşlı volkanosedimenter bir istiften oluşan Maden Karmaşığı üzerine itilmiştir. İki birim arasındaki dokunağın ters faylı olmadığı yerlerde Maden Karmaşığı, Hazar Grubu'nu açılı uyumsuzlukla örter. İnceleme alanında neotektonik döneme ait birimlerin ilkini Geç Pliyosen yaşlı göl çökelleri oluşturur. Çalışma alanının kuzeydoğusunda yüzeyleme veren birim Jura-Alt Kretase yaşlı Guleman Grubu üzerine açılı uyumsuzlukla gelir. Neotektonik döneme ait diğer bir kayaç birimi Pleyistosen yaşlı Palu Formasyonu' dur. Konglomera, kumtaşı ve çamurtaşlarından oluşan birim Kuvarterner yaşlı alüvyonlar tarafından açılı uyumsuzlukla örtülür. İnceleme alanıII kuzey ve güneyinde gözlenen alüvyonlar tutturulmamış çakıl, kum ve silt depolanmalarından oluşmaktadır. Hazar Fayı inceleme alanında K60°D doğrultulu, sol yanal nitelikli aktif bir faydır. Yapılan incelemeler Hazar Fayı'nın bu bölgede tek bir faydan ibaret olmayıp, birbirine az çok paralel fay segmentlerinin oluşturduğu bir zon ile karakterize edildiğini göstermektedir. Bu fay zonunun genişliği 3 km kadardır. İnceleme alanında Hazar Fay Zonu içerisinde yer alan kayaç birimlerinin karşı karşıya getirilişi, faylar tarafından ötelenmiş akarsu yatakları, bükülmüş vadi ve sırtlar, faya paralel uzamış sırtlar, çizgisel vadiler, faya paralel dizilmiş kaynaklar, alüvyon yelpazeleri ve fay boyunca gözlenen kütle hareketleri başlıca morfotektonik unsurlar olarak görülmektedir. Hazar Fay Zonu'ndan elde edilen veriler ana yer değiştirme zonun K60°D doğrultusunda uzandığını göstermektedir. Ana fay zonu içerisindeki sintetik faylar K30CD, antitetik faylar K60°B ve ikincil sintetik faylanmaların da K70°D doğrultulu olduğu belirlenmiştir. İnceleme alanı güneyinde Dicle Çayı, Hazar Fayı tarafından 1,5 km ötelenmiştir. Pirnos'un doğusunda kalan Pirnus Dere'sinin ise fay segmentleri tarafından 100-400 m arasında değişen oranlarda sol yanal olarak ötelendiği belirlenmiştir. Fay zonuna genel olarak bakıldığında güney bloğun kuzey bloğa oranla 100 m'lik rakım farkı göstermesi ve Pirnos'un kuzeyinde birimlerin karşı karşıya gelmesi, fayın sol yanal atımı yanında düşey atıma sahip olduğunu da göstermektedir. Tüm bu veriler birlikte değerlendirildiğinde Hazar Fay Zonu'nun inceleme alanında yaklaşık 1,5 km'lik sol yanal atımı yanında 100 nfye varan düşey atıma sahip olduğu da saptanmıştır. Anahtar Kelimeler: Paleotektonik, Neotektonik, Hazar Fay Zonu, Morfotektonik

ABSTRACT Master Thesis Sema BAL STRUCTURAL AND MORPHOTECTONIC FEATURES OF HAZAR FAULT BETWEEN TEKEVLER AND BALTASI (NE HAZAR LAKE) Fırat University The Instivation Sciences The Department of Geology 2002, Page: 37 The study area is on the Taurus Oogenic Belt and between Tekevler and Baltası village of Elazığ. The rock units exposed of the studied are divided in two major groups: (1). rock units of paleotectonic period and (2), rock units of ncotectonic period. The ages of second group are the Late Pliocene, Pleistocene deposits and actual alluvium. Paleotectonic rock units from oldest to youngest are Jurasic-Lower Crelaseus Guleman Group, Maestrihtian-Lower Eocene Hazar Group and Midle Eocene Maden Complex. The oldest rock unit in the study area is Guleman Group which is composed of ultramafic rocks. This unit is uncomformably overlain by the Maestrihtian-Lower Eocene Hazar Group which is composed of mudstone, shale, marl sequence and sandstone with limestone. The Hazar Group thrusts on to the Midle Eocene Maden Complex. The Maden Complex is made up of a volcano-sedimentary sequence. The oldest of neotectonic period rocks is Pliocene lake deposits. This unit is exposed northeast of study area and overlie the Guleman Group uncomformably. The second unit of the neotectonic period is the Palu Formatation which is composed of conglomerate, sandstone, mudstone and overlain by the actual alluvium deposits angular uncomformably. The alluvial deposits are also exposed north and south of study area. They are composed unsupported gravel, sand and clay.