Öğretmen görüşlerine göre lise müdürlerinin sosyal sermaye düzeyleri ile öğretmenlerin tükenmişlik düzeyleri arasındaki ilişki: Muğla ili örneği

Abstract

Bu araştırmanın temel amacı, öğretmen görüşlerine göre okul müdürlerinin sosyal sermaye düzeyleri ile öğretmenlerin tükenmişlik düzeyleri arasındaki ilişkiyi incelemektir. Bu amaç doğrultusunda Muğla ili liselerinde görev yapan öğretmenlerin görüşlerine göre okul müdürlerinin sosyal sermaye düzeyleri belirlenmeye çalışılmış ve öğretmen tükenmişliği ile arasındaki ilişkiye cinsiyet, yaş, okul türü, mesleki kıdem, branş, eğitim durumu, şimdiki okulda çalışma süresi, daha önce çalıştığı okul sayısı, herhangi bir sendikaya üye olup olmama durumu değişkenleri göz önünde bulundurularak bakılmıştır. Araştırma, tarama modelinde desenlenmiştir.Araştırma evreni 2014-2015 Eğitim-Öğretim yılı Muğla ili liselerinden oluşmaktadır. Evrenden oransız küme örnekleme yoluyla örneklem alınmıştır. Anadolu Lisesi, İmam Hatip Lisesi ve Meslek Lisesi okul türlerinden dörder okul seçilmiştir. Araştırmaya katılan öğretmenlere araştırmacı tarafından geliştirilen Sosyal Sermaye Ölçeği ve Maslach Tükenmişlik Ölçeği Eğitimci Formu uygulanmıştır. Toplanan 361 ölçme aracıyla analizler gerçekleştirilmiştir. Analizlerde SPSS 21'in frekans, yüzde, aritmetik ortalama, t-testi, ANOVA ve Pearson korelasyon teknikleri kullanılmıştır. LISREL 8.8'de ise örtük ve gözlenen değişkenlerle yol analizi yapılmıştır ve uyum iyiliği değerleri incelenmiştir.Araştırmanın sonucunda şu bulgulara ulaşılmıştır: (1) Araştırmaya katılan öğretmenler okul müdürlerinin sosyal sermaye düzeyini `yüksek` olarak algılamaktadır. (2) Okul müdürlerinin sosyal sermaye düzeyleri; öğretmenlerin eğitim durumu, mesleki kıdemleri ve daha önce çalıştıkları okul sayısına göre istatistiksel olarak anlamlı farklılık göstermektedir. (3) Okul müdürlerinin sosyal sermaye düzeyleri öğretmenlerin cinsiyet, yaş, okul türü, branş, şimdiki okulda çalışma süreleri ve sendika üyelik durumu değişkenleri göz önünde bulundurulduğunda istatistiksel olarak anlamlı farklılık göstermemektedir. (4) Araştırmaya katılan öğretmenler duygusal yorgunluk boyutunda `orta düzey`, duyarsızlaşma boyutunda `düşük düzey`, kişisel başarı boyutunda `orta düzey` tükenmişlik yaşamaktadır. (5) Öğretmenlerin duygusal yorgunluk boyutunda tükenmişlik düzeyleri yaşa, okul türüne, mesleki kıdeme, okul türüne ve sendika üyelik durumuna göre istatistiksel olarak anlamlı farklılık gösterirken; cinsiyete, eğitim durumuna, branşa, şimdiki okulunda çalışma süresine ve daha önce çalıştığı okul sayısına göre istatistiksel olarak anlamlı farklılık göstermemektedir. (6) Öğretmenlerin duyarsızlaşma boyutunda tükenmişlik düzeyleri mesleki kıdeme ve sendikaya üyelik durumlarına göre istatistiksel olarak anlamlı farklılık gösterirken; cinsiyet, yaş, eğitim durumu, branş, okul türü, daha önce çalıştıkları okul sayısı, şimdiki okulunda çalışma süresi gibi değişkenlere göre istatistiksel olarak anlamlı farklılık göstermemektedir. (7) Öğretmenlerin kişisel başarı boyutunda tükenmişlik düzeyleri branşa ve okul türüne göre istatistiksel olarak anlamlı farklılık gösterirken; cinsiyet, yaş, eğitim durumu, mesleki kıdem, şimdiki okulunda çalışma süresi, daha önce çalıştığı okul sayısı ve sendika üyelik durumu gibi değişkenlere göre istatistiksel olarak anlamlı farklılık göstermemektedir. (8) Öğretmenlerin okul müdürlerinin sosyal sermaye düzeylerini algılamaları ve tükenmişliğin duygusal yorgunluk, duyarsızlaşma, kişisel başarı boyutları arasında istatistiksel olarak anlamlı bir ilişkiye rastlanamamıştır. Anahtar Kelimeler: Bireysel Sosyal Sermaye, Öğretmen Tükenmişliği

The main purpose of this study is to analyze the relationship between school administrators' social capital levels perceived by teachers and teachers' burnout levels. With this purpose, social capital levels of school administrators' are tried to be determined by teachers of high schools in Muğla and its relationship with teacher burnout is analyzed with taking into consideration variables such as gender, age, school kind, occupational rank, field of study, educational status, the period working in the present school, the number of schools previously worked, being part of a professional union. The research is designed in survey model.The population consists of high schools in Muğla during spring term in 2014-2015. Cluster sampling method is used. Four schools are chosen from each high school kind; Anatolian, Religious Vocational and Vocational High Schools. Social Capital Survey developed by the researcher and Maslach Burnout Inventory Educators Survey are applied to teachers participated in the research. With 361 surveys, the analyses are held. In analysis, descriptive statistic techniques of SPPS 21 such as frequency, percentage, arithmetic mean, t-test, ANOVA, Pearson correlation are used. Path analysis, with latent and observed variables, is done in LISREL 8.8 and fit indexes of the model are examined.The findings reached at the end of the research are: (1) School administrators' social capital level is perceived as `high` by teachers participated in the research. (2) School administrators' social capital levels show statistically significant difference with teachers' educational status, occupational rank and the number of schools previously worked. (3) School administrators' social capital levels do not show statistically significant difference when variables gender, age, school kind, field of study, the period working in the present school and being part of professional union taking into consideration. (4) Teachers participated in the research experience middle level emotional exhaustion, low level depersonalization and middle level personal accomplishment. (5) Teachers' burnout levels on emotional exhaustion show statistically significant difference with age, occupational rank, school kind and being part of a professional union; on the other hand do not show statistically significant difference according to gender, educational status, field of study, the period working in the present school. (6) Teachers' burnout levels on depersonalization show statistically significant difference with occupational rank and being part of a professional union; although do not show statistically significant difference with gender, age, educational status, field of study, school kind, the number of schools previously worked, the period working in the present school. (7) Teachers' burnout levels on personal accomplishment show statistically significant difference with field of study and school kind; however do not show statistically significant difference with gender, age, educational status, occupational rank, the period working in the present school, the number of schools previously worked and being part of a professional union. (8) There couldn't be found any statistically significant difference among the teachers' perception of schools administrators' social capital and burnout levels on emotional exhaustion, depersonalization and personal accomplishment.Key words: Individual Social Capital, Teacher Burnout