İşletmelerde ticari alacak ve borç politikasının belirleyicileri: BİST imalat sanayii üzerinde ekonometrik bir uygulama

Abstract

Bu çalışmanın amacı işletmelerin ticari alacak ve ticari borç yönetimi için güncel ekonometrik modeller oluşturmaktır. Bu çerçevede, Borsa İstanbul'da imalat sektöründe faaliyet gösteren 110 firmanın 1998 – 2004(TFRS öncesi) ve 2008 – 2014(TFRS sonrası) dönemlerine ait çeyrek dönem verisi kullanılarak ticari alacak ve borç politikasına yön verecek ekonometrik modeller oluşturulmuştur. Kurulan birinci model, ticari alacaklara yatırım yapan işletme(vade tanıyan işletme)'nin finansal belirleyicilerini, ikinci model ticari borç finansmanı sağlayan işletme(vade tanınan işletme)'nin finansal belirleyicilerini ortaya çıkarmayı amaçlamaktadır. Kurulan her bir modelin değişkenleri için yatay kesit bağımlılığı testleri gerçekleştirilmiştir. Daha sonra her bir değişkene ait 1.nesil ve 2.nesil birim kök analizi yapılmıştır. Serilerin durağan olup olmamasına göre durağan değişkenler doğrudan alınırken durağan olmayan değişkenlerin birinci farkı alınarak modeller kurulmuştur. TFRS sonrası ve öncesi dönemler için model 1 ve model 2 ortaya koyulmuştur. Her iki dönemin her iki model tahmini için de gerekli varsayım(öntest) işlemleri gerçekleştirilmiş ve ardından dirençli tahmincilerden hem kümelenmiş standart hatalar yöntemi hem de driscoll – kraay tercih edilmiştir. Elde edilen bulgular çerçevesinde TFRS sonrası ve öncesi dönemlerde ticari alacaklar ile ticari borçların arasında pozitif ilişki; her iki dönemde de ticari alacaklar ile satışlar, stoklar ve likidite arasında negatif ilişki tespit edilmiş olup ticari alacak ve karlılık arasında sadece TFRS sonrası dönemde negatif ilişki tespit edilmiştir. Her iki dönemde de ticari borçlar ile stoklar arasında pozitif ilişki; karlılık arasında negatif ilişki tespit edilmiş olup sadece TFRS sonrası dönemde ticari borçlar ile likidite ilişkisi pozitif olarak tespit edilmiştir.

The aim of this study is to create up-to-date econometric models for accounts receivable and accounts payable management. Within this framework, econometric models are developed to guide accounts receivable and payable policies utilizing both quarterly data (before IFRS) and 2008–2014 data (after IFRS) of 110 firms operating in the manufacturing sector of the İstanbul Stock Exchange. The first set of models aims to reveal the financial determinants of the enterprise investing in account receivables (the maturing entity), while the second set of models examines the financial determinants of the business providing debt financing (the maturity-recognized entity). Cross-section dependency tests are performed for the variables of each model installed. Then, first and second unit root analyses of each of the variables are performed. The models are established by taking the first difference of non-stationary variables when the stationary variables are taken directly according to whether or not the series are stationary. Models 1 and 2 are presented for both pre-IFRS and post-IFRS periods. For both periods, the necessary assumptions are made for estimation of both models, and then both the clustered standard error method and the Driscoll-Kraay is chosen from the resistant estimators. A positive relationship is found between accounts receivable and accounts payables for both pre- and post-IFRS periods in the findings; there is a negative relationship found between accounts receivable and sales, stocks, and liquidity in both periods; and only negative relation is found between accounts receivable and profitability in the post-IFRS period. There is a positive relationship noted between accounts payable and stocks in both periods. Once profitability is determined, only post- IFRS period commercial liabilities and liquidity are found to be positively correlated.