Kocaeli ili çevresinde atmosferik ağır metal çökeliminin liken ve karayosunu analizi yöntemiyle belirlenmesi

Abstract

Hava kirliliği, günümüzde, özellikle sanayi ve kentleşmenin yoğun olduğu bölgelerde, en ciddi çevresel sorunların başında gelmektedir. Kocaeli ili de, Türkiye'nin en önemli sanayi merkezlerinden birisi olması ve yoğun nüfusu sebebiyle, atmosferik kirliliğin yoğun biçimde görüldüğü bölgelerin başında gelmektedir. Bu çalışmada amaçlanan, Kocaeli ili çevresindeki, atmosferik ağır metal çökelimini, biyomonitör organizmalar olan likenler ve karayosunları ile tespit etmektir. Likenler ve karayosunları, gerçek kökleri ve onları atmosferik etkilerden koruyan tabakaları olmadığından biyomonitör organizma olarak kullanılırlar. Ayrıca, atmosferik çökelimle üzerlerine ulaşan kirleticileri absorpladıkları için, geliştikleri bölgenin atmosferik kirliliği hakkında, diğer analiz yöntemlerinin aksine, anlık değil, uzun dönemi kapsayan bilgi verirler. Çalışmada, Mayıs-Temmuz 2006'da, Dilovası, Hereke, Körfez, Derince, İzmit, Köseköy, Umuttepe, Yuvacık, Bahçecik, Yeniköy, Değirmendere olmak üzere 11 istasyonda, liken (Cladonia convoluta, Cladonia rangiformis, Xanthoria parietina, Evernia prunastri, Physcia adscendens, Parmelia sulcata, Ramalina fastignata) ve karayosunu örneklemesi yapılmış ve örneklerin As, Cd, Co, Cr, Cu, Fe, Hg, Mn, Mo, Ni, Pb, Ti, V, Zn konsantrasyonları, ICP-MS ile tayin edilmiştir. Kocaeli ili, sanayileşmiş, kentsel ve kırsal olmak üzere üç bölgeye ayrılmış ve analiz sonuçları bu bölgelendirmeye göre yapılmıştır.Kentsel alanda görülen başlıca kirleticiler, kurşun, molibden, kromdur. Sanayileşmiş alan ise, incelenen bütün elementlerce kirlenme sergilemektedir ve en yoğun kirlenme sergileyen kirleticiler, kurşun, bakır, molibden, çinko ve kadmiyumdur. Dilovası, çalışılan 11 istasyon içinde en yoğun; Bahçecik ise en az kirlenmeye maruz kalmış istasyon olarak öne çıkmıştır.

Air pollution is one of the most important environmental problems especially in highly industrialized and crowded regions. Kocaeli province is one of the most developed industrialized centers of Turkey and has a very dense population, thus it is one of the highest atmospherically polluted city of the country. In this work, we try to determine the atmospheric heavy metal deposition with the help of biomonitoring organisms such as lichens and mosses. Lichens and mosses have neither real roots nor a protecting layer (against athmospheric effects) which make them suitable as biomonitor organisms. Furthermore, because they absorb pollutants as a result of atmospheric deposition, contrary to other analysis methods, they give valuable information concerning the levels of athmospheric pollution over a long period of time for that region. In this work, at 11 stations including Dilovası, Hereke, Körfez, Derince, İzmit, Köseköy, Umuttepe, Yuvacık, Bahçecik,Yeniköy, Değirmendere, samples from lichens (Cladonia convoluta, Cladonia rangiformis, Xanthoria parietina, Evernia prunastri, Physcia adscendens, Parmelia sulcata, Ramalina fastigata) and mosses between May and July of 2006 are collected. As, Cd, Co, Cr, Cu, Fe, Hg, Mn, Mo, Ni, Pb, Ti, V, Zn concentrations of lichens and mosses are analysed using ICP-MS. Kocaeli province is divided into three parts: industrialized, urban and rural.Most common pollutants for urban regions are lead, molybdenum and chromium. Industrialized region polluted by all of investigated pollutants, and most common pollutants are lead, copper, molybdenum, zinc and cadmium. Among 11 stations, Dilovası is the most polluted and Bahçecik is the least polluted one.