Öğretim üyelerinin örgütsel sapma davranışlarının incelenmesi (Muğla Sıtkı Koçman üniversitesi Eğitim Fakültesi örneği)

Abstract

Örgütsel sapma davranışı örgütün performansını azaltan olumsuz işyeri davranışları olarak tanımlanmaktadır. Robinson ve Bennett'e (1995, 556) göre ise örgütsel sapma davranışı örgütsel normları ihlal eden örgütün ve/veya çalışanların üretkenliğini ve varlığını tehdit eden her türlü kasten yapılan davranıştır. Tüm örgütlerde olduğu gibi eğitim örgütlerinde de bireylerarası çatışmalar, örgüte yönelik olumsuzluklar görülebilmektedir. Bu tür olumsuzluklar örgütün bütünlüğünü bozabilmekte, eğitimin kalitesini düşürebilmektedir. Bu bağlamda üniversitelerde kasıtlı olarak gerçekleştirilen ve örgütsel performansı etkilediği düşünülen örgütsel sapma davranışının incelenmesinin önemli olduğu düşünülmektedir. Bu araştırma ile Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Eğitim Fakültesi'nde görev yapmakta olan öğretim üyeleri arasında sergilenen örgütsel sapma davranışının türlerini, bu davranışlara gösterilen tepkilerini, davranışın etkilerini, nedenlerini ve davranışı yönetme şekillerinin ortaya koyulması amaçlanmıştır. Araştırmadaki veriler nitel desende, yarı yapılandırılmış görüşme formu ile toplanmıştır. Görüşmeler 2015-2016 eğitim- öğretim yılının bahar döneminde Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Eğitim Fakültesi'nde görev yapan 68 öğretim üyesinden (yardımcı doçent, doçent ve profesör) altışar öğretim üyesi belirlenerek toplamda 18 (9 kadın ve 9 erkek) öğretim üyesiyle yapılmıştır. Öğretim üyelerinin görev yaptıkları bölümlerden mümkün olduğunca maksimum çeşitlilik sağlanarak araştırma yürütülmüştür. Bulgular NVIVO 10 programı kullanılarak düzenlenmiştir. Araştırmanın amaçları doğrultusunda veriler kodlanmıştır. Kodlardan temalar oluşturulmuştur ve veriler içerik analizi yöntemiyle yorumlanmıştır. Araştırma sonucunda elde edilen bulgulara göre öğretim üyelerinin örgütsel sapma davranışlarının bireye yönelik boyutunda en sık karşılaştıkları davranış dedikodu (15/18), örgüte yönelik boyutunda en sık karşılaştıkları ortak kullanımdaki donanıma zarar verme davranışı (10/18) davranışıdır. Öğretim üyeleri örgütsel sapma davranışlarının bireye yönelik boyutunda en sık sözlü uyarma (14/18) tepkisini verdiklerini belirtirken; örgüte yönelik boyutunda en sık gösterdikleri tepkileri dile getirme (15/18) olmuştur. Öğretim üyeleri örgütsel sapma davranışlarının etkilerinin bireye yönelik boyutunda en sık çalışma ortamında huzursuzluk ve güvensizlik yarattığını (11/18) ifade ederken; örgüte yönelik boyutunda çoğunlukla davranışın etkileşimle yaygınlaştığını (12/18) ifade etmişlerdir. Öğretim üyelerince örgütsel sapma davranışlarının hem bireye yönelik hem de örgüte yönelik boyuttaki davranışların nedenleri konusunda en sık bahsedilen karakter (15/18)-(5/18) olmuştur. Örgütsel sapma davranışlarının bireye yönelik boyutunda öğretim üyelerinin en sık bahsettikleri yönetme şekli çalışanlar açısından iletişim sağlanması (9/18); yöneticiler açısından ise adaletli ve objektif tutumlar sergilenmesi (10/18) gerektiğidir. Örgütsel sapma davranışlarının örgüte yönelik boyutunda öğretim üyelerinin en sık bahsettikleri yönetme şekli çalışanlar açısından, etik kuralların önemsenmesi (4/18) iken; yöneticiler açısından, örgütsel kimliğin geliştirilmesi (5/18) olmuştur. Ayrıca araştırmada örgütsel sapma davranışlarının türleri, bu davranışa verilen tepkiler, davranışın etkileri, nedenleri ve yönetme şekilleri öğretim üyelerinin unvanlarına göre incelenmiştir.

Organizational deviation behavior is defined as negative workplace behavior that reduces the performance of the organization. According to Robinson and Bennett (1995) organizational deviation behavior is all kinds of behavior which is deliberately violating the norms of the organization and/or threatening the existence of organization and employees. In educational organizations as well as other organizations, the whole personal conflicts and organizational disadvantages can be realized. Such adversities can disrupt the integrity of the organization and can reduce the quality of education. That's why, it seems substantial to study on organizational deviation behaviors which are deliberately occurred and thought affecting the organizational performance at universities providing with community development and change. With this research it is targeted to reveal the types, effects, causes of organizational deviation behavior, and academic staff reactions to the behavior and manner of managements of organizational deviation behavior. Research data were collected with semi structured interview form prepared in qualitative design. Interviews were carried out with 6 academic staff identified from each title and totally 18 people of 68 academic staff (assistant professors, associate professors and professors) during the spring semester of 2015-2016 academic year Muğla University Faculty of Education. Nine of the interviewees were women and nine of them were men. Research was carried out by ensuring maximum diversity as possible with department of academic staff. Findings were arranged with NVIVO 10 program. Research data was encoded according to the aim of the study. Encoded data led the data to the themes. They were interpreted by content analysis. As the findings of research, academic staff have expressed that they have frequently come across gossip (15/18) in dimension of individual deviation behavior and damaging the commonly used equipment (10/18) in dimension of organizational deviation behavior. The academic staff have stated that they have often responded to the behaviors of the dimension of individual deviation with verbal warning (14/18) and to the behaviours of the dimension of organizational deviation with articulation (15/18). On the impact of organizational deviation behavior, the academic staff have identified mostly anxious and insecure workplace environment (11/18) in the dimension of individual deviation and frequently the spread of the behavior by interaction (12/18) in the dimention of organizational deviation. Regarding the causes of organizational deviant behaviors, the academic staff have principally stated the character (15/18) both in the dimention of individual deviation and (5/18) in the dimention of organizational deviation. The most common stated form of managing the dimention of individual deviation by the academic staff is to be established communication among staff (9/18). Another frequently expressed form of managing the dimention of individual deviation by the academic staff is to be exhibited fair and objective attitudes by managers (10/18). The academic staff suggested to the staff that they should pay attention to the academic ethics (4/18) in the dimention of organizational deviation. The academic staff have proposed to the managers that they should improve the administrative identification in the dimention of organizational deviation (5/18). Additionally, the types of organizational deviant behaviors, reactions to this behavior, the effects of behavior, its causes and ways to manage them have been examined according to their academic titles.