Bitkiler hakkında kitap hazırlama ve botanik bahçesi gezisinin altıncı sınıf öğrencilerinin bitki farkındalığı üzerine etkileri

Abstract

Kişilerin çevresindeki bitkileri fark etmemesi, bitkilerin çevre ve insan için önemini kavramaması, bitkilerin estetik ve eşsiz özelliklerini takdir edememesi, önem kriterine göre bitkileri hayvanlardan daha aşağıya koyma eğilimi göstermesi bitki körlüğü olarak tanımlanmaktadır. İnsanların bitkiler hakkındaki düşünceleri, bitkilere yönelik duyguları ve bitkilere davranışlarının bileşimleri, bitkilere yönelik tutumu oluşturur. Bitki körlüğünün zayıflatılmasında ve bitkilere yönelik pozitif tutumun desteklenmesinde bitkilerin nasıl öğretildiği önemlidir. Bu çalışmada 6. sınıf öğrencilerinin bitki farkındalığını geliştirmek ve bitkilere yönelik pozitif tutumlarını desteklemek amacıyla iki farklı öğretim tasarlanmış ve uygulanmıştır. Öğretimlerden birinde öğrenciler tarafından ilginç bitkiler hakkında kitap hazırlanmıştır. Diğer öğretimde ise bir botanik bahçesi ziyaret edilmiştir. Bu çalışmada bu iki farklı öğretimin bitki farkındalığı ve bitkilere yönelik tutum üzerine etkileri değerlendirilmiş ve kıyaslanmıştır. Bu çalışmada ön test son test eşleştirilmiş kontrol gruplu yarı deneysel yöntem kullanılmıştır. Tasarlanan öğretimler 2015-2016 eğitim-öğretim yılı güz döneminde uygulanmıştır. Çalışmaya her bir öğretim grubunda 28'er olmak üzere toplam 56 öğrenci katılmıştır. Bu çalışmanın verileri Bitki Farkındalığı Anketi ve Bitkilere Yönelik Tutum Ölçeği ile toplanmıştır. Araştırmacı tarafından geliştirilen Bitki Farkındalığı Anketi beş açık uçlu sorudan oluşmaktadır. Bitkilere Yönelik Tutum Ölçeği literatürden alınmıştır. Beşli likert tipindeki ölçek 28 maddeden oluşmaktadır. Verilerin analizinde ki-kare testi, t-testi, Wilcoxon İşaretli Sıralar testi, Mann-Whitney U testi kullanılmıştır. Çalışmada ilginç bitkiler hakkında kitap hazırlama yoluyla öğretimin bitki farkındalığı ve bitkilere yönelik tutum üzerinde olumlu etkilerinin olduğu tespit edilmiştir. Botanik bahçesi gezisi yoluyla öğretimin bitki farkındalığı üzerinde olumlu etkilerinin olduğu, bitkilere yönelik tutum üzerinde etkisinin olmadığı tespit edilmiştir. Bitki farkındalığı ve bitkilere yönelik tutumu desteklemek için bitkilerin ilginç özelliklerine odaklanan öğretimlerin kullanılması tavsiye edilmiştir. Anahtar Kelimeler: Bitki farkındalığı, bitki körlüğü, bitkilere yönelik tutum, kitap hazırlama yoluyla öğretim, botanik bahçesi gezisi yoluyla öğretim.

Plant blindness is defined as that people do not notice plants around their own environment, comprehend the importance of the plants for environment and humans, appreciate aesthetic and unique features of the plants and they incline to downgrade the plants below animals according to their criterion of importance. People's attitude towards the plants comprises the compound of their considerations about plants, their sensations and behaviour related to the plants. How the plants are taught is very crucial in alleviating plant blindness and supporting positive attitude towards plants. In this study, two different education programmes for sixth grade students were designed and implemented in order to raise their awareness about plants and to support their positive attitudes towards plants. In one of the programmes, a book was prepared by the students about interesting plants. In the other programme, a botanic garden was visited. In this study, effects of these two programmes on plant awareness and attitude towards plant were compared with and assessed. In this study, pretest-posttest controlled paired samples quasi experimental test methodology was applied. Designed educational programmes were implemented in the autumn term of 2015-2016 academic year. Total 56 students, as 28 students in each education group, were attended to the study. Data of the study were gathered by using Plant Awareness Survey and Attitude Scale Towards Plants. Plant Awareness Survey was prepared by the Researcher and included five open ended questions. Attitude Scale Towards Plants was adopted from the literature. Five point Likert scale is comprised of 28 items. In the analyses of data, x-square test, t-test, Wilcoxon Signed Rank test, Mann-Whitney U test were applied. In this study, it is found that an education programme requiring students to prepare a book about interesting plants has positive effects on plant awareness and attitude towards plants. On the other hand, it is concluded that the education programme which is based on visiting botanic garden has positive effects on plant awareness, however, it has no effect on attitude towards plants. Thus, it is recommended that education programmes which focuses on interesting features of plants should be used in order to raise awareness and to support the attitude towards plants. Key words: Plant awareness, plant blindness, attitude towards plants, teaching by preparing book, teaching with botanical garden trip.