Arkeojeofizik çalışmalarda GPR verilerine güncel veri-işlem yöntemlerinin uygulanması

Abstract

Arkeojeofizik çalışmalarda sıkça kullanılan yer radarı yöntemi ile gömülü yapıların derinliklerinin ve pozisyonlarının saptanması amaçlanmaktadır. Yer radarı ölçümleri sonucunda elde edilen profiller kullanılarak araştırma sahasına ait zaman kesitleri oluşturulur. Zaman kesitlerinin hazırlanmasında format dönüşümü, koordinat kombinasyonları, yön düzeltmeleri ve çeşitli filtrelemeler gibi veri-işlem aşamaları uygulanmaktadır. Bu çalışmada ise rutin veri-işlem aşamalarının yanı sıra FK filtresi, dekonvolüsyon, migrasyon, band geçişli filtre ve topoğrafya düzeltmesi gibi ileri-veri işlem teknikleri uygulanarak veri kalitesinin arttırılması hedeflenmiştir.Araştırma sahası olarak belirlenen Tuna el-Gebel (Mısır) arkeolojik alanında yapılmış yer manyetiği ölçümlerine ait sonuçlar göz önünde bulundurularak üç farklı alan yer radarı yöntemi için uygulama alanı olarak seçilmiştir. Yer radarı çalışmasında 400MHz merkez frekansına sahip radar anteni ile çalışılmıştır. Çalışma sahasının kuru kum ile kaplı olmasından dolayı yüksek elektromanyetik hızlar elde edilmiştir. Elde edilen verilere rutin veri işlem aşamaları sonrasında belirtilen ileri veri-işlem teknikleri uygulanarak veri kalitesi arttırılmıştır.Veri kalitesi arttırılmış olan bu kesitler incelendiğinde gömülü halde bulunan arkeolojik yapılar ayrıntılı bir şekilde görüntülenebilmiştir. Belirlenen yapıların derinliklerin ve pozisyonlarının sağlıklı bir şekilde belirlenebilmesi için yer radarı ve yer manyetiği yöntemlerinden elde edilen sonuçlar karşılaştırılmıştır.

Ground penetrating radar is one of the well-known and useful method which is preferred by both geophysicists and archaeologists in archaeological surveys in order to determine the depth and position of archaeological structures. The first step in the process is to acquire time sections by using the data collected with GPR along the survey profiles. To obtain time sections, one can use several data processing steps such as format transformations, combinations of coordinates, direction corrections, and various filters. In this study, in addition to conventional data processing steps, some of advanced data processing methods were applied such as FK filter, deconvolution, migration, band pass filter, and topography correction in order to improve the quality of data.According to the result of the magnetic survey in Tuna el-Gebel (Egypt) archaelogical site, three different areas were determined as targets in this study. Throughout the field survey, 400 MHz antenna was used to collect data. Since the research area is covered by dry sands, high electromagnetic velocities have been obtained as a result. In addition to conventional data processing, advanced data processing techniques were carried out to increase the data quality.Archaeological structures can be clearly identified after the final data processing. To increase the trustworthy of this study, ground enetrating radar data and magnetic data were compared with each other. As a result, depths and locations of archaeological structures have been successfully delineated in Tuna el-Gebel archaeological site.Key Words: Geophysics, Archaeogeophysics, Ground Penetrating Radar, Geomagnetic, Tuna el-Gebel (Egypt).