Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının hukuk okuryazarlık düzeylerinin belirlenmesi

Abstract

Hukukun toplum hayatında etkin bir şekilde var olabilmesi, hak ve sorumluluklarının farkında olan ve toplumsal sorunlara yönelik çözüm önerileri üretebilen bireyler aracılığıyla gerçekleşebilir. Bu nedenle geleceğin etkin vatandaşlarını yetiştirecek olan Sosyal Bilgiler öğretmen adaylarının hukuk okuryazarlık düzeylerinin belirlenmesi oldukça önemlidir. Bu bağlamda araştırmanın amacı, Sosyal Bilgiler öğretmen adaylarının hukuk okuryazarlık düzeylerini belirlemektir. Araştırma, karma yöntemlerden birisi olan yakınsayan paralel deseni ile oluşturulmuştur. Araştırmanın evrenini Türkiye'deki eğitim fakültelerinde öğrenim görmekte olan Sosyal Bilgiler öğretmen adayları, örneklemini ise evrenden oransız küme örnekleme yolu ile seçilen 2016-2017 Eğitim Öğretim Yılı'nda Sosyal Bilgiler Eğitimi Anabilim Dalı'nda öğrenim gören 610 3. sınıf öğretmen adayı oluşturmaktadır. Oransız küme örnekleme yolu ile seçilen örneklemin belirlenmesinde, Türkiye İstatistik Kurumu[TÜİK] verilerinden elde edilen istatistiki bölge birimleri sınıflaması temel alınmıştır. Araştırmanın nitel boyutunda yer alan çalışma grubu ise amaçlı rastgele örneklem yolu ile belirlenmiştir. Bu bağlamda araştırmada yer alan 12 üniversitenin her birinden bir kadın ve bir erkek olmak üzere, gönüllülük esasına dayalı olarak toplam 24 Sosyal Bilgiler öğretmen adayı katılımcı olarak belirlenmiştir. Araştırmada nicel veri toplama aracı olarak, araştırmacı tarafından geliştirilen 7 alt boyut ve 29 maddeden oluşan hukuk okuryazarlık ölçeği ve 26 maddeden oluşan hukuk okuryazarlık bilgi testi kullanılmıştır. Nitel veri toplama aracı olarak ise araştırmacı tarafından geliştirilen yarı yapılandırılmış görüşme formu kullanılmıştır. Araştırmada, Sosyal Bilgiler öğretmen adaylarının hukuk okuryazarlık bilgi, tutum ve davranış düzeylerinin orta düzeyde yer aldığı; hukuk okuryazarlık bilgi düzeylerinin erkek öğretmen adaylarının lehine anlamlı bir fark gösterdiği; hukuki süreç yaşamış olma değişkenine göre hukuki süreç yaşayan öğretmen adaylarının hukuk okuryazarlık bilgi, tutum ve davranışlarının daha yüksek düzeyde olduğu; öğrenim görülen bölge değişkenine göre öğretmen adaylarının hukuk okuryazarlık bilgi, tutum ve davranışlarının farklılık gösterdiği; öğretmen adaylarının birçoğunun Sosyal Bilgiler dersi kapsamında hukuk konularının öğretiminde kendilerini yeterli görmedikleri ve hukuk öğrenimini uygulamaya dayalı ve sosyal yaşam ile birleştirilmiş olarak almak istedikleri sonuçlarına ulaşılmıştır. Araştırma sonuçları ve ilgili literatür ışığında, Sosyal Bilgiler öğretmen adaylarının hukuk okuryazarlık düzeylerinin geliştirilmesine yönelik önerilerde bulunulmuştur.

The law can exist effectively in society, through individuals who are aware of their rights and responsibilities and who can produce solutions for social problems. For this reason, it is crucial to determine the legal literacy levels of prospective Social Studies teachers who will train effective citizens of the future. In this context, the purpose of the research is determining the legal literacy levels of prospective Social Studies teachers. The research was formed by a convergent parallel pattern, one of the mixed design methods. The target population of the research are the social studies teacher candidates who are studying in the education faculties in Turkey and the sample consists of 610 third grade teacher candidates who have attended to Social Studies Education Department in 2016-2017 academic year. The participants were sampled by disproportionate cluster sampling. In order to designate the sample through disproportionate cluster sampling, the classification of regional units which was presented by Turkish Statistical Institute [TÜİK] has been used. The study group in the qualitative part of the study was determined by means of random sampling. In this sense, a total of 24 Social Studies teacher candidates were selected as volunteer participants, one female and one male from each of the 12 universities surveyed. The quantitative data collection tools were a legal literacy scale consisting of 29 items with 7 sub-dimensions and a legal literacy knowledge test consisting of 26 items developed by the researcher for the sake of the present study. The semi-structured interview form developed by the researcher was used as a qualitative data collection tool. The result of the study are presented as follow; the level of knowledge, attitude and behavior of legal literacy of social science teacher candidates is moderate; The level of legal literacy showed a significant difference in favor of male teacher candidates; The legal literacy knowledge, attitudes and behaviors of the teacher candidates who have experienced a legal process are higher according to the variable of having a legal process; The legal literacy knowledge, attitudes and behaviors of the teacher candidates changed according to the region they are studying; Many of the prospective teachers have come to the conclusion that they want to take legal education as an implementation based on social studies and they think they are inadequate in the teaching of legal subjects within the scope of Social Studies course. In the light of the research results and the related literature, suggestions have been made to improve the legal literacy levels of prospective Social Studies teachers.