Kocaeli`nde konut, işyeri ve okullarda uçucu organik bileşiklerin belirlenmesi

Abstract

Bu çalışmada, Kocaeli'de farklı bölgelerde ve farklı mikroçevrelerde yaz ve kış mevsimlerinde iç ve dış ortamlarda aktif ve pasif örnekleme ve ölçüm teknikleri kullanılarak uçucu organik bileşiklerin konsantrasyonları belirlenmiştir. Ayrıca, iç ortamda ölçülen konsantrasyonlarla maruziyet arasındaki ilişkiyi kurabilmek için, kişisel örnekleyiciler kullanılarak kişisel maruziyet düzeyleri de belirlenmiştir.Genellikle kişisel maruziyet konsantrasyonları içortam konsantrasyonlarından yüksek bulunmuştur. Her 2 mevsimde de toluen ev, ofis, okullarda UOB kirlilik düzeylerine en çok katkıda bulunan bileşik olurken onu etilbenzen, m,p-ksilen, stiren, nonan, hegzan, benzen, o ksilen ve heptan bileşikleri takip etmiştir. Trafiğin belirteci olan bileşikler (benzen, toluen, etilbenzen, ksilenler ) kentsel alanlarda daha yüksek bulunurken petrokimyanın belirteci olan hegzan ve heptan bileşikleri endüstrinin yoğun olduğu alanlarda daha yüksek bulunmuştur.Çalışma sonucunda, seçilen kirleticilerin yaz ve kış mevsimlerindeki konsantrasyonları ve kişi/içortam, içortam/dış ortam ve kişi/dış ortam arasındaki ilişkiler değerlendirilmiştir. Kişi/iç ortam UOB oranları 1'e yakınken içortam/dış ortam ve kişi/dışortam UOB oranları 2 civarında olması iç ortam UOB kaynaklarının baskın olduğunun ve dış ortam kirleticilerinin iç ortam konsantrasyonları üzerinde etkili olduğuna işaret etmektedirKişisel maruziyet konsantrasyonları kullanılarak 1-) Ev, Ofis ve Okullar, 2-) Kentsel, Endüstriyel, Endüstri ve Trafikten Uzak Alanlar ve 3-) Sigara Kullanan ve Kullanmayan kişilerden oluşan gruplar için incelenen uçucu organik kirleticilerden kaynaklanan sağlık riski değerlendirmesi yapılmıştır.İçortam, dışortam ve kişisel maruziyet kirlilik düzeylerine etki ederek hava kalitesine olumsuz yönde katkıda bulunan kirletici kaynakların belirlenmesi amacıyla çok değişkenli istatistik analiz yöntemlerinden biri olan Pozitif Matris Faktörizasyonu (PMF) reseptör modelleme tekniği kullanılmıştır. Model sonucunda incelenen UOB'lerin en önemli emisyon kaynakları trafik, endüstri ve sigara kullanımı olarak saptanmıştır.

In this study, indoor and outdoor environment samples were taken from different regions and microenvironments in Kocaeli. Through active and passive sampling and measurement techniques, volatile organic compounds concentrations were determined. Moreover, in an effort to establish the relationship between exposure and the indoor concentrations measured, personal samplers were used to determine personal exposure levels.In general, personal exposure concentrations appeared to be slightly higher than indoor air concentrations. Toluene levels were the highest in terms of indoor, outdoor, and personal exposure, followed by m/p-xylene, o-xylene, ethylbenzene, styrene, benzene and n-hexane. The results obtained from the different areas showed that while the traffic marker compounds (benzene, toluene, ethylbenzene, xylenes) were found higher concentrations in urban areas, petrochemical marker compounds (hexane and heptane) were found higher in industrial areas.As a result of the study, summer and winter concentrations of selected pollutants and the relationship between personal/indoor, indoor/outdoor and personal/outdoor environments were determined. While the personal/indoor ratios are close to unity, indoor/outdoor and personal/outdoor ratios are around 2 indicate that both the presence of strong indoor sources and the significant contribution of the outdoor pollutants to indoor environments.Based on personal exposure concentrations, an assessment of health risks associated with organic pollutants investigated was conducted on three groups: 1-) homes, offices, schools, 2-) urban areas, industrial areas, those areas distant from industry, traffic, 3-) cigarette smokers and non-smokers.In order to determine pollutant sources which negatively contribute to air quality by affecting the degree of indoor, outdoor and personal exposures, the Positive Matrix Factorization (PMF) receptor modeling technique was used, which is a multivariate statistical analysis method. Model results suggested that traffic emissions, industry, and smoking represent the main emission sources of the VOCs investigated.