Ortaokul öğrencilerinin çevre kavramı açıklamaları ve çevresel kaygılarının bazı değişkenler ile incelenmesi

Abstract

Her geçen gün artan çevre sorunları, insan ve çevre arasında olan dengenin bozulduğunu göstermektedir. Bu sorunun çözümünün eğitimde aranması gerektiği araştırmacılar tarafından ortaya konulmuş ve öğrencilere gerekli çevre bilgi ve becerisinin kazandırılması gerektiği belirtilmiştir. Buradan hareketle çalışmada, ortaokul öğrencilerinin (N=459) çevre ve çevre sorunlarına yönelik görüşlerinin ve çevresel kaygılarının belirlenmesi ve çeşitli değişkenler (fen bilimleri dersinde öğrenmeye yönelik eleştirel düşünme stratejileri, okul bölgesi, okul türü, öğrenim görülen sınıf, cinsiyet ve anne-baba eğitim düzeyi) yönünden incelenmesi amaçlanmaktadır. Veri toplama araçları olarak `Kişisel Bilgi Formu`, `Nitel Veri Toplama Aracı`, Büyüköztürk ve diğerleri (2004) tarafından Türkçe uyarlaması yapılan `Fen Dersinde Öğrenmeye Yönelik Eleştirel Düşünme Stratejileri Ölçeği` ve araştırmacı tarafından geliştirilen `Çevresel Kaygı Ölçeği` kullanılmıştır. Analizler için SPSS 22.0 programı kullanılmıştır. Öğrencilerin çevre algısı ve çevre sorunlarına yönelik anlayışlarının incelenmesi sonucunda öğrencilerin birçoğunun, insanı çevreden ayrı bir varlık olarak değerlendirdiği gözlenmiştir. Altıncı sınıfların çevre tanımlarında genellikle doğa merkezli cevaplar fazlayken, sekizinci sınıfa gelindiğinde insan merkezli çevre tanımları dikkat çekmektedir. Bunun yanısıra, çevre sorunları olarak özellikle hava kirliliği ve atıklara değinen öğrenciler, temel sorunun ise insanlardan kaynaklandığını belirtmiştir.Bunun beraberinde öğrencilerin çevresel kaygılarının oldukça yüksek (X ̅=45,36) olduğu sonucuna ulaşılmış ve bu çevresel kaygıların okul türü, sınıf düzeyi, cinsiyet ve anne eğitim durumu değişkenlerine göre farklılık gösterdiği sonucuna ulaşılmış ancak baba eğitim durumunun çevresel kaygı üzerinde etkisi belirlenememiştir.Bir diğer araştırma bulgusuna göre, öğrencilerin fen bilimleri dersinde öğrenmeye yönelik eleştirel düşünme stratejisinin orta seviyede (X ̅=23,81) olduğu görülmektedir. Ayrıca yapılan korelasyon analizinde fen dersinde öğrenmeye yönelik eleştirel düşünme stratejisi ile çevresel kaygılar arasında pozitif yönde anlamlı bir ilişki bulunmuştur (r=0,33).Araştırma sonuçlarının genel çerçevesine baktığımızda öğrencilerin çevresel kaygıları yüksek olmasına karşın çevre ve çevre sorunlarını tanımlamalarında eksiklikler görülmektedir. Fen öğrenmeye yönelik eleştirel düşünme stratejilerinin ise orta seviyede olduğu gözlenmektedir. Günlük hayatla ilişkilendirilen, düşünme becerilerini geliştirmeye yönelik işlenecak olan dersin, bu çevresel bilgi, strateji ve kaygı düzeylerini olumlu yönde etkileyeceği ve yüksek olan kaygı seviyesini eyleme dönüştürmede yardımcı olacağı düşünülmektedir.Anahtar kelimeler: Ortaokul öğrencileri, çevresel kaygı, çevre bilgisi, eleştirel düşünme

Environmental problems that increase day by day show that the balance between human and environment is deteriorating. It was stated by researchers that the solution of this problem should be sought in education and the students should be given the necessary environmental knowledge and skills. Therefore, the aim of this study is to determine the secondary school students´views on environment, environmental issues and environmental concerns of (N=459) and examine them in terms of various variables that contain critical thinking strategies for learning in science class, school district, type of school, class, gender and parent education level. Data collection tools in this study are 'Personal Information Form', 'Qualitative Data Collection Tool', 'The Scale Of Critical Thinking Strategies For Learning In Science Course' adapted by Büyüköztürk and others (2004), and 'The Environmental Concern Scale' developed by the researcher. SPSS 22.0 program was used for the analysis of the data collected. As a result of examining the students' perceptions of the environment and their environmental problems, it was observed that many of the students considered human as a separate entity from the environment. While the nature-centered answers were generally higher in the environmental definitions of the sixth grades, the human-centered environment definitions were noteworthy in the eighth grade. In addition to this, it was stated that the students addressed the air pollution and wastes as the environmental problems and the basic cause of those problems was the activities by people. Also, it was concluded that students' environmental concerns were quite high (X ̅=45,36), and these environmental concerns differed according to school type, grade level, gender, and mother education status, but the relation of education status of father on students´environmental concern could not be determined. According to another research finding, the students' critical thinking strategy for learning in the science course was at the intermediate level (X ̅=23,81). In addition, in the correlation analysis, a significant positive correlation was found between critical thinking strategy for learning in science and environmental concerns (r=0,33).When we look at the general framework of the research results, students' environmental concerns are high but there are deficiencies in defining environment and environmental problems. Critical thinking strategies for science learning are observed to be moderate. It is thought that the course which will be used to improve thinking skills associated with daily life will positively affect these environmental knowledge, strategy and concern levels and will help to transform the high level of concern into action.Keywords: Secondary school students, environmental concern, environmental knowledge, critical thinking