Ortaokul öğrencileri için zorbalığa yönelik tutum ölçeği geliştirme çalışması

Abstract

Bu araştırma ortaokul öğrencilerinin zorbalığa yönelik tutumlarını ölçmeye yönelik bir ölçme aracı geliştirmeyi amaçlamaktadır.Araştırmanın çalışma grubunu 2013-2014 Eğitim öğretim yılının ikinci döneminde, Muğla ili Köyceğiz ilçesi sınırları içinde bulunansekiz farklı ortaokulda öğrenim gören10-15 yaş arasında değişen ön deneme, geçerlik ve güvenirlik kapsamında 874 ortaokul öğrencisive 2016-2017 Eğitim öğretim yılında İstanbul ili Büyükçekmece ilçesi sınırlarında bulunan bir ortaokulda öğrenim 190 ortaokul öğrencisi olmak üzere toplam 1064 öğrenciden oluşmuştur.Çalışma kapsamında madde havuzu oluşturmak için ilk olarak literatür taraması yapılarak maddeler yazılmıştır. İkinci olarak da 180 ortaokul öğrencisine zorbalık konusunda kompozisyon yazdırılmıştır. Bu çeşitlemenin içinden zorbalık davranışını yansıtan tutumlar, bu tutumları ifade eden maddelerle ölçülmeye çalışılmıştır. Bu maddeler psikolojik danışma ve rehberlik ile ölçme değerlendirme alanındaki 4uzmanın görüşlerine sunulup ve öneriler doğrultusunda58 maddeden oluşturulan ilk ölçek form 39 maddeye indirilmiştir.Maddeler zorbalık tanımı vurgulayan,süreklilik, güç dengesizliği gibi özellikler ile yeniden yapılandırılmıştır ve ölçek formu oluşturulmuştur.Oluşturulan bu form 287 ortaokul öğrencilerine maddelerin anlaşılıp anlaşılmadığını belirlemek amacıyla deneme uygulaması yapılmıştır.Deneme uygulamasının ardından 874 öğrenciye ulaşılıp örneklem ikiye bölünmüştür.Yapı geçerliği kapsamında, ilk olarak 453 ortaokul öğrencisinden toplanan veriler üzerinde açımlayıcı faktör analizi gerçekleştirilmiştir.Yapılan analiz sonucunda ölçeğin 12 maddelik tek faktörlü yapıya uygun olduğu ve 4.42 özdeğere sahip olduğu görülmektedir. Tek faktörlü yapının açıkladığı varyans oranının ise,%36.85 olduğu saptanmıştır.İkinci grupta yer alan 421 kişi üzerinde de doğrulayıcı faktör analizi (DFA) uygulaması gerçekleştirilmiştir. İkinci çalışma grubu üzerinde gerçekleştirilen doğrulayıcı faktör analizi uygulamasında 12 maddelik tek faktörlü yapı test edilmiştir. Test edilen modele ilişkin uyum iyiliği değerleri (χ²/sd (140.03/54) = 2.59; CFI= .97; TLI= .97).DFA sonuçları, modelin iyi uyum gösterdiğini ortaya koymaktadır. DFA sonucunda maddelerin faktör yük değerlerinin .40 ile.72 arasında değiştiği görülmektedir.Ölçeğin yapı geçerliği test edildikten sonra 190 kişilik gruba ölçüt bağıntılı geçerlik çalışması yapılmıştır.Bu çerçevede Şiddete Yönelik Tutum Ölçeği (ŞYTÖ) ve Reaktif-Proaktif Saldırganlık Ölçeği (PRSÖ) kullanılmıştır.Korelasyon değerleri olarak sırasıyla ŞYTÖ için .35 ve PRSÖ için .38 olarak bulunmuştur.Zorbalığa Yönelik Tutum Ölçeği'nin (ZTÖ) iç tutarlılık katsayısı hesaplanmışve .84 olarak bulunmuştur.ZTÖ'nün iki yarım test güvenirliği (split-half) ise.80'dir.ZTÖ'nün test tekrar test güvenirlik çalışması üç hafta ara ile 47 kişilik öğrenciden toplanan veriler üzerinden yapılmıştır.ZTÖ'nün ilk test ve son test puanları arasında pozitif yönde, yüksek düzeyde ve anlamlı bir ilişki elde edilmiştir. (r=.75, p<.01).Bu bulgu, ZTÖ'nün test tekrar test güvenirlik değerleri, ölçek puanlarının zaman içinde kararlılık göstereceğinin habercisi olarak değerlendirilebilir. Elde edilen bu sonuçlar ZTÖ'nün güvenilir bir ölçme aracı olduğunu göstermektedir.Yapılan analizler sonucunda ZTÖ'nün cinsiyetdeğişkenine göre anlamlı olarak fark göstermediği sonucuna ulaşılmıştır. ZTÖ'nün yaş değişkenine göre bakıldığında da analizler sonucunda anlamlı olarak farklılaşmadığı bulunmuştur.Anahtar Kelimeler: Zorbalık, Tutum Ölçeği, Ortaokul Öğrencileri

This research is aimed at the development of a measuring tool for an attitude scale toward to the attitudes of secondary school students on bullying. The study group of the research has been consisted of 874 secondary school students between the ages of 10 to 15 within the scope of pretesting, reliability and validity from eight different secondary schools in Köyceğiz at Muğla province, at their second semester in 2013-2014 and 190 secondary school students inBüyükçekmece İstanbul, between the school year of 2016-2017 with the total of 1064 students.In order to create an item pool within the scope of study, first, literature review has been made and items were written. Secondly, 180 secondary school students were made written an essay on bullying. Bullying behaviours in these variations have been tried to be meausred by related items. These items with psychological consulation and guidience have been submitted to 4 assessment and evaluation specialist and after their feedback, the scale consisted on 58 items had been reduce to 39 items. Items have been redefined by features such as continuity, imbalance of power and stressing the defintion of bullying and an scale form has been created. In order to determine whether the items have been understood or not, there had been a trial application tested on 287 secondary school students on this created form.After the test practice, 874 students were reached and the sample was divided into two.Within the context of construct validity, firstly, an exploratory factor analysis was executed by the data collected from 453 secondary school students. As a result of the analysis, it was suggested that the scale was accordant with 12-items, single-factor structure and possess the eigenvalue of 4.42. In addition, the varience rate of single-factor analysis was determined at 36.85%.In the second group, which consists of 421 individuals, same confirmatory factor analysis had been executed. Single-factor structure with 12 items had been tested on the second study group that confirmatory factor analysis application has been carried out. The goodnes of fit in relation to the tested model is SBχ²/sd (140.03/54) = 2.59; CFI= .97; TLI= .97). DFA results, reveals the acclimature of the model. In DFA results, it is observed that factor load values ranges between .40 and .72. After testing the construct validity of the scope, scale related validity study was done to 190 group of people. In this frame, Attitudes Towards ViolenceScale, Reactive-Proactive Aggression Quastionairehad been used and correlation values were foundat .35 and .38, respectively. Credibility within the scope of study, Attitudes Towards Bullying Scale internal consistency of index had been calculated and was found at .84.Moreover, Attitudes Towards Bullying Scaletwo half test credibility is .80.Attitudes Towards Bullying Scaletest-retest method credibility method has been made by data collected 47 students at three week breaks. Between the first and last test points of Attitudes Towards Bullying Scale had a positively,high level and suggestive relations have been detected (r=.75, p<.01). This founding could herald a signal of determintion of test-retest method credibility of Attitudes Towards Bullying Scale rates and scale points in time. These obtained results prove the credibility of Attitudes Towards Bullying Scale.As a result of analysis, it has been detected that sexuality did not make a difference on Attitudes Towards Bullying Scale. Further, it also has been found that age varience did not have a connection to the Attitudes Towards Bullying ScaleKeywords: Bullying, Attitudes Scale, Secondary School Students.