Taşköprü-Durağan senozoyik havzasının kinematik evrimi

Abstract

Taşköprü-Durağan Havzası, Kretase sonunda Neotetis'in kuzey kolunun kapanmasıyla başlayan ve Pontid Kıtası ile Torid-Anatolid Kıtası'nın çarpışması sürecinde bir yayönü havza olarak açılmıştır. Çarpışmayla ilişkili sıkışmalı deformasyonun sonucunda bölge yükselmiş, bindirmeler, faylanmalar ve kıvrımlanmalar meydana gelmiştir. Bu tektonik etkinliğin, Taşköprü-Durağan Havzası içerisindeki en önemli sonucu güneye verjanslı olan Ekinveren Ters Fayı'dır.Yaklaşık doğu-batı gidişli, dış bükey bir yay şeklinde olan Taşköprü - Durağan Havzası Üst Kretase-Pliyosen yaşlı çökel ve volkanit istiften oluşur. Havza istifi, temelde Üst Kretase yaşlı pelajik bir kireçtaşı ile başlayıp Üst Kretase-Paleosen yaşlı volkanik-volkanojenik birimlere geçer ve Eosen-Oligosen yaşlı sığ denizel karasal çökellerle devam edip, Neojen yaşlı birimlerle sona erer. Havza içerisindeki bu birimler Doğu-Batı uzanımlı Güneye devrik bir asimetrik senklinal oluştururlar. Kuzey kanadı Ekinveren Ters Fayı nedeniyle güneye devrilmiş olan bu kıvrımın güney kanadı ise güneydeki Kargı Masifi üzerine transgresif aşmalıdır.Havzada Geç Eosen'den günümüze değin iki farklı deformasyon evresi tespit edilmiştir. İlk deformasyon evresi, Geç Paleosen-Eosen-Oligosen dönem aralığında sıkışmaya bağlı olarak gelişmiş KKD-GGB yönlü deformasyondur. Bu evre genel olarak transpresyonu ve kabuk kalınlaşmasını işaret eder. İkinci evre ise, Geç Miyosen'de başlayan ve günümüzde de aktif olan ve sıkışmaya bağlı olarak gelişen KB-GD yönlü deformasyondur. Bu Geç Miyosen'den itibaren Kuzey Anadolu Fay Sistemi (KAFS)'ni de harekete geçiren sistem ile ilişkilidir.

The Taşköprü-Durağan basin formed as a fore-arc basin during the collision between the Pontide and the Tauride-Anatolide continents following the consumption of the northern branch of Neotethys ocean. Compressional deformation associated with this collision caused a regional uplift, as well as the formation of thrusts, faults and folds. The most important consequence of this tectonic event in the Taşköprü-Durağan basin is the formation of the south vergent Ekinveren Reverse Fault.The Taşköprü - Durağan Basin is an approximately east-west trending arc-shaped basin which consists of Upper Cretaceous to Pliocene sedimentary and volcanic deposits. Basin stratigraphy begins with the Upper Cretaceous pelagic limestone at the bottom, continues upward with the Upper Cretaceous volcanic-volcanogenic units and the Eocene-Oligocene shallow marine continental sediments and finally ends with Neogene formations at the top. These units within the basin form an east-west trending asymmetrical synclinal overturned to the south. The northern limb of this fold has overturned to the south due to the Ekinveren Reverse Fault and the southern limb of the fold transgressively overlay the Kargı Massif.Two different phases of deformation were identified to have developed in the basin since the Late Eocene. The first stage is the NNE-SSW directed deformation developed in association with the regional compression during the Late Paleocene-Eocene-Oligocene period. This stage indicates transpression and crustal thickening. The second stage is the NW-SE compressional deformation, which was initiated in the Late Miocene and is continuing at present. This stage is associated with the deformation along the North Anatolian Fault System (NAFS) which has been active since the Late Miocene.