XVIII. yüzyılın ilk yarısında Sofya

Abstract

Asya ve Avrupa arasındaki bağlantıyı sağlayan Balkan Yarımadası'nda, ana yol güzergâhı üzerinde yer alan Sofya, stratejik konumu ile tarihi öneme sahiptir. Osmanlılar tarafından 1385 yılında fethedildikten sonra Rumeli Eyaleti'ne bağlanmış ve bir müddet sonra bu eyaletin merkez şehri haline getirilmiştir. Sofya, XVI. yüzyıl boyunca büyük gelişme göstermiş ve gerek müesseseleri gerekse demografik yapısı ile klasik bir Türk-İslâm şehri hüviyeti kazanmıştır. Ancak XVII ve XVIII. yüzyıllarda Osmanlı Devleti'nde yaşanan olumsuz gelişmeler Sofya'yı da etkilemiş ve şehrin gerilemesine yol açmıştır.Bu çalışmada Sofya'nın XVIII. yüzyılın ilk yarısındaki fiziki, idari, demografik, sosyal ve iktisadi durumu ele alınmıştır. Çalışma dört bölümden oluşmaktadır. Giriş kısmında çalışmanın mahiyeti, kaynakları ve Sofya'nın tarihi gelişiminden bahsedilmiştir. Birinci bölümde şehrin fiziki yapısı ele alınmıştır. İkinci bölümde eyalet, sancak ve kaza ilişkileri bağlamında Sofya'nın idari yapısı incelenmiş, şehrin örfî ve şer'î idarecileri hakkında bilgi verilmiştir. Üçüncü bölümde şehirdeki sosyal hayat ve demografik yapı, dördüncü bölümde iktisadi ve ticari hayat konuları ele alınmıştır.

Sofia that exist on the main road line in the Balkan peninsula provide connection between Asia and Europe, has historical importance with its strategic positions. After the conquest of Ottomans in 1385, the city was incorporated into Rumeli province then became the center city of the province. The city had developed during the XVIth Century and with its foundations and demographical structures it gained the identity of classical Islamic city. However, negative developments in the Ottoman Empire in the XVII. and XVIIIth centuries affected Sofia too, and caused the city regressed.In this thesis the physical, administrative, demographic, social and economic situation of Sofia in the first half of the XVIIIth century are discussed. The thesis has four parts. In the introduction, the basis, the sources and the historical development of Sofia are mentioned. First part are related to the physical structure. In the second part the administratve structure is examined within the context of province, sanjak and kaza relations and given information about örfi and şer'i administrator. In the third part, the social life and the demographic structure and in the fourth part the economic and the commercial life of Sofia are examined.