Kb türkiye alkali volkanik alanından manto ksenolitlerinin os izotop ve yüksekçe siderofil element (hse) jeokimyasal karakteristikleri

Abstract

ÖZETKB Türkiye'nin alkali volkanik alanındaki ultramafik ksenolitler genel olarak, mantonun değişken derecelerde kısmi ergimesinin kalıntı katı ürünleri olduklarını gösteren tüm- kaya ana element kimyasına sahip refrakter spinel-harzburjit, dünitler ve spinel-lerzolitlerden oluşur. Peridotitlerin MgO konsantrasyonları <%45, CaO konsantrasyonları ? % 2.01 ve Al2O3 konsantrasyonları ? % 2.17' dir, CaO ve Al2O3 konsantrasyonları lerzolitlerde daha yüksektir. Peridotit ksenolitlerin Mg#' sı çok yüksektir ve 0.90 ? 0.92 arasındadır. Mg# tüketimin bir göstergesidir. Tüketilme derecesi arttıkça Mg# artar. Ksenolitlerin tüm kaya ana ve iz element karakteristikleri, ksenolitlerin değişken derecelerde ( ?%4-15) kısmi ergimenin kalıntı katı ürünleri olarak oluştuklarını işaret eder. Peridotitlerin tüm-kaya iz element içerikleri ise, uyumsuz elementlerce zengin ergiyikler tarafından reaksiyon sonucu oluşan HNTE zenginleşmeleri ve olasılıkla ergiyik metasomatizmasına işaret eden ONTE tüketilimi ve U- şekilli NTE dağılımı sunarlar. Re, PGE ve 187Os/188Os izotop sistemleri peridotitlerin kısmi ergime derecelerini anlamamız ve manto kaynağının gelişimi ve petrojenezi için önemli bilgiler vermektedir. Peridotitlerin, Os/Ir ve Pt/Ir oranları kondiritik orana yakınken, Ru/Ir, Pd/Ir ve Rh/Ir oranları kondiritik orandan fazladır. Örneklerdeki yüksek Pd/Ir oranı, ergime sonrası işlemler sonucunda Pd'nin aşırı zenginleşmesinden kaynaklanmaktadır. Peridotitlerin 187Os/188Os oranları 0.1121-0.1301 arasındadır. Peridotitlerin tüm kaya 187Re/188Os oranları 0.095-0.577 arasındadır. Değerler Meisel vd. (1996) tarafından belirlenen kondiritik oranın (0.3935) hem altında hem üstünde yer almaktadır. Yüksek 187Re/188Os oranına sahip örnekler için metasomatizmadan etkilendikleri söylenebilir: ortama metasomatik ergiyiklerle birlikte sülfit eklenimi olmuştur ve Re artmıştır. Peridotitlerin Re tüketilim yaşı 1-2.1 Ga'dır.Anahtar Kelimeler: Re-Os izotopları, Yüksek siderofil elementler (HSE), manto ksenolitleri.

ABSTRACTThe peridotite xenoliths from the alkaline volcanic field of NW Turkey, are generally refractory spinel-harzburgites, dunites and spinel-lherzolites with major element geochemical signatures representative of solid residues of varying degrees of partial melting. MgO, CaO and Al2O3 average consentration of peridotites are respectively, 42.5, 2.01, 2.17. Mg# of peridotitic xenoliths are significantly high and between 0.90-0.92. Mg# is also an indicator of depletion. Mg# increases when the degree of deplation increases.Whole rock, major, thrace element indicate that the peridotites originated as the solid residues of varying degrees of partial melting (%4-15). Thrace element data for whole-rock peridotite xenoliths show LREE enrichment caused by continuous influx of incompatible element enriched melt and U-shaped REE patternns with depletions that probably reflect melt metasomatism. Re, PGE ve 187Os/188Os isotope systems provides important data for degree of partial melting of peridotites and the progression of mantle source. In peridotites Os/Ir and Pt/Ir rations are approximate to chondiritic rations, however Ru/Ir, Pd/Ir and Rh/Ir ratios are higher than chondiritic ratios. As a consequence of post melting process, the highly enrichment of Pd causes high Pd/Ir ratios in samples. 187Os/188Os ratios of the peridotites range from 0.1121-0.1301. 187Re/188Os ratios of whole-rock between 0.095-0.577. 187Re/188Os ratios of some peridotites are higher than chondiritic ratio (0.3935) which is described by Meisel (1996). TRD age of peridotites range from 1-2.1 Ga.Key words: Re-Os isotopes, highly siderophile elements (HSE), mantle xenoliths.