Nozokomiyal stafilokok enfeksiyonları ve bunların kontrolü üzerinde araştırma

Abstract

ÖZET NOZOKOMftftL STTAFÎLOKOK ENFEKShDNLARI VE BUNLARIN KONTROLÜ ÜZERİNDE ARAŞTIRMA ERKMEN, Osman Doktora Tezi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Mikrobiyoloji ve Klinik Mikrobiyoloji Anabilim Dalı Tez Yöneticisi: Prof. Dr. Sabri GÜNGÖR Temmuz, 1994, 116 sayfa. Bu çalışma, 1 Haziran 1992 ile 31 Ocak 1993 tarihleri arasında Gaziantep Üniversitesi Araştırma ve Uygulama Hastanesi 'nde yapılmıştır. Cerrahi girişimlerden sonra, yara bakımlan sırasında, katater v.s. uygulamalarından sonra, damar içi girişimlerinden sonra, doğumu izleyen günlerde hastalarda ortaya çıkan nozokomiyal enfeksiyonlarda stafilokok suşlannın sıklığı, bunların antibiyotik dirençliliklerinin saptanması ve enfeksiyon kaynakları tespit edilmiştir. Ayrıca stafilokok suşlan dışında nozokomiyal enfeksiyonlara neden olan mikroorganizmaların sıklığı ve antibiyotiklere duyarlılıkları da belirlenmiştir. Hastaların klinik materyallerinden alınan inceleme örnekleri mikrobiyolojik analize tabi tutularak, bakteri izolasyonu ve identifikasyonundan sonra, disk- diffüzyon plak yöntemi ile antibiyotik dirençlilik durumları ortaya konulmuş, ayni zamanda S. aureus suşlannın MIC ve MBG değerleri tüp dilüsyon yöntemiyle bulundu. Gentamicin- ve methicillin'e-dirençli S. aureus suşlannın in vitro aktiviteleri vancomycin ve quinolone'lara karşı çalışılmıştır. Enfeksiyon kaynağı araştırılmasında ise hastane personelinin (doktor, hemşire, hasta bakıcı) el, boğaz ve burun kültürleri, ameliyathane ve hasta odalannın havası ve yüzey alanlanndan örnekler alınarak S. aureus suşlannın izolasyonu yapılmıştır. 8 ay süresince toplam 1172 örnek incelemeye tabi tutulmuş, çalışma süresince 87 (% 56.49) hastada toplam 100 nozokomiyal enfeksiyon belirlenirken 67 {% 43.51) hastanın da taşıyıcı olduğu saptanmıştır. Nozokomiyal enfeksiyonlardan 132 (% 60.27), taşıyıcılardan da 87 (% 39.73) olmak üzere toplam 219 mikroorganizma izole edilmiştir. Bunlardan 106 (% 48.40)'sı S. aureus, 57 (% 26.03)'si gram negatif enterik bakteri, 51 (% 23.29)'i plazma koagülaz negatifstafilokok ve 5 (% 2.28)'i ise Candiddâvt. Hastanede nozokomiyal enfeksiyonların görülme insidansı % 5.98, taşıyıcılık oranın da % 4.60 olarak saptanmıştır. En sık yara enfeksiyonları ortaya çıkarken (% 53.0), bunu % 28 ile idrar yolu ve % 16 ile boğaz enfeksiyonlan izlemektedir. S. aureus suşlannın methicillin'e dirençlilik oranı % 34 olarak bulunmuştur. Diğer antibiyotiklere dirençlilik oranlan ise şöyledir: penicillin-G % 74, augmentin % 36, imipenem % 12, cephalothin % 21, vancomycin % 2, gentamicin % 24, ve quinolone'lara % 3. Hastaların klinik örneklerinden izole edilen 106 S. aureus susunun 21 standart faj tipi ile karşılaştırılmaları sonucunda 71 (% 66.98) suş tiplendirilebildi. Tiplendirilebilen suşlann % 36.6'sının III. gruba, % 19.7'sinin II. gruba, % 22.5'inin I. gruba ait olduğu, % 5.6'sının hiçbir gruba girmeyen ve % 15.5'inin ise karışık gruplardan olduğu tespit edilmiştir. S. aureus suşlannın daha çok III. faj grubundan olduğu ve en fazla rastlanan (% 16.9) susun da yine bu gruptan 42E susu olduğu belirlenmiştir. Enfeksiyon kaynaklarının belirlenmesi amacıyla izole edilen toplam 137 S. aureus susunun 85 (% 61.59)'i tiplendirilebilmiştir. Tiplendirilebilen bu suşlann personelden ve hava örneklerinden izole edilenlerin III. faj grubundan ve 42 E faj tipinde oldukları, yüzey alanlanndan izole edilenlerin ise yine III. faj grubundan fakat 52A/79 faj tipinin olduğu gözlenmiştir. Çalışmamız sonucunda S. aureus yara enfeksiyonlannm cerrahi bölümler arasında yaygın olduğu belirlenmiştir. Yara ve boğaz enfeksiyonlannda S. aureus suşları en fazla etken olan mikroorganizma olarak tespit edilirken, idrar yolu enfeksiyonlarında gram negatif bakterilerin daha çok etken olduğu tespit edilmiştir. S. aureus suşlannın vancomycin ve quinolone'lara yüksek oranda duyarlı oldukları ve stafilokok enfeksiyonlarının sağaltımında başanyla kullanabileceğini in vitro sonuçlarımız göstermiştir. Quinolone'lann özellikle MRSA enfeksiyonlarının sağaltımında vancomycin'le birlikte kullanıldığında başarılı sonuçlar verebileceğini yine in vitro çalışmalarımız göstermiştir. Sonuç olarak nozokomiyal enfeksiyonlann hastanemizde bir sorun olarak var olduğunu çalışmamız sonuçları göstermiştir. Bunlann önlenmesi bir ekip çalışmasını zorunlu kıldığından `Enfeksiyon Kontrol Komiteleri` kurularak bu enfeksiyonlann azaltılabileceği aşikardır. Anahtar Kelimeler. Nozokomiyal enfeksiyon; S. aureus; pk negatif stafilokok; methicillin-resistant S. aureus; gentamicin- ve methicillin-resistant S. aureus; bakteriyofaj. iv

ABSTRACT AN INVESTIGATION OF HOSPITAL-AGQtlRED STAPHYLOCOCCAL INFECTIONS AND THEIR CONTROL ERKMEN, Osman Ph. D. Thesis: in the Graduate School of Health Sciences, Department of Microbiology and Clinical Microbiology Supervisor: Prof. Dr. Sabri GÜNGÖR July, 1994, 116 pages. This study was realized in Gaziantep University, Research and Application Hospital between 1st June 1992 and 31th January 1993. The incidence of nozokomial infections due to Staphylococci which happened after surgery, during the surgical wound care, following the invasive applications and after delivery; the source of Staphylococci and their antimicrobial susceptibility have been examined. The antimicrobial susceptibility rate of isolated microorganisms have been determined by agar disc diffusion method. At the same time MIC and MBC values of S. aureus to different antimicrobial agents have been determined with tube dilution method. Also in vitro activity of gentamicin- and methicillin-resistant S. aureus against vancomycin and quinolone's have been studied. To asses possible modes of transmission and source of S. aureus, cultures were taken from personnel (physician, nurse and other hospital staff)» environmental surface, air of operating rooms, wards and sterilization unit. Totaly 1172 clinical specimens were examined during this 8 months period. 100 nosocomial infections were determined among 87 (56.49 %) patients. Microbial colonizations were found in 67 of 87 patients (43.51 %). 132 (60.27 %) microorganisms from nosocomial infections and 87 (39.73 %) microorganisms from colonized patients of total 219 microorganisms have been isolated. 106 (48.40 %), 57 (26.03 %), 51 (23.29 %) and 5 (2.28 %) of 219 microorganisms were S. aureus, gram negative enteric bacteria, plasma coagulase negative Staphylococci and Candida, respectively. The incidence rate of nosocomial infection was 5.98 % and colonization rate was 4.60 % among admitted patients in the hospital. The most frequent nosocomial infection was wound infections withincidence rate 53.0 % while the incidence rate of urinary tract and throat infections were 28.0 % and 16;0 %, respectively. The methicillin-resistancy rate of S. aureus was 34 % in our hospital. The resistancy rate of & aureus against some other antimicrobial agents were as follows: 74 % to penicillin-G, 36 % to augmentin, 12 % to imipenem, 21 % to cephalothin, 16 % to chloramphenicol, 2 % to vancomycin, 24 % to gentamicin and 3 % to quinolone's. 71 (66.98 %) strains of 106 S. aureus were typable with standard set of 21 international bacteriophages. 36.6 % of the strains were typable with group III phages, 19.7 % with group II phages, 22.5 % with group I phages, 5.6 % with miscellenous phages and 15.5 % with mixed groups. Group III strains were common and type 42E strains (16.90 %) was predominant strains among our isolates. 85 (61.59 %) strains of 137 S. aureus isolated from hospital staff, surface area and air were typable with 21 bacteriophages. Type 42 E was predominant strains among S. aureus isolated from hospital personnel and air while 52A/79 were predominant among isolates from hospital surface area. In our study, S. aureus wound infections were predominant among surgical wards. S. aureus was also predominant bacteria in wound and throat infections while gram negative enteric bacteria were predominant in urinary tract infections. Susceptibility rate of S. aureus to vancomycin and quinolone's were higher. In vitro studies also showed that these two agents are drugs of choice in the treatment of nosocomial infections with S. aureus. The nosocomial infections are present as an important problem in our hospital. The surveillance of nosocomial infections require a group studies, so when `Infection Control Committee` is to be set up, the nosocomial infections can be controlled and decreased. Key Wards Nosocomial Infection; S. aureus; Methicillin-Resistant S. aureus; Pk Negative Staphylococci', Gentamicin- and Methicillin-Reşistant S. aureus; Bacteriophage. vi