Hemodiyaliz hastalarına bakım verenlerin semptom kontrolünde yaptıkları girişimler ve yaşadıları sorunlar

Abstract

Diyaliz sürecinde hastalar oldukça fazla semptom yaşamakta ve bu semptomların kontrol altına alınmasında hastalara ve bakım verenlere büyük sorumluluklar düşmektedir. Bu nedenle bu araştırma hemodiyaliz hastalarına bakım verenlerin semptom kontrolüne ilişkin yaptıkları girişimler ve yaşadıkları sorunları belirlemek amacıyla tanımlayıcı olarak yapıldı. Çalışma Mart-Mayıs 2012 tarihleri arasında Bitlis il ve ilçelerinde bulunan dört farklı hemodiyaliz merkezinde 71 hasta ve 71 bakım veren ile yapıldı. Araştırmaya başlamadan önce çalışmanın yapıldığı kurumlardan ve etik kuruldan yazılı izin, bakım verenlerden izin alındı. Veriler hasta ve bakım verenlere ilişkin tanıtıcı bilgileri, hastalarda gelişebilecek semptomları, bakım verenlerin bakım verme nedeniyle yaşayabileceği sorunları ve hastaların yaşadığı semptomların kontrolüne ilişkin yaptıkları girişimleri sorgulayan anket formu ile toplandı. Elde edilen veriler bilgisayar ortamında sayı, yüzde ve ki-kare ile değerlendirildi. Bakım verenlerin çoğunluğunun 40 yaş ve üzeri, kadın, evli ve işsiz olduğu, okuma-yazma bilmediği, bakım verme rolü nedeniyle yorgunluk, uykusuzluk, ağlama isteği yaşadığı, sosyal aktivitelerinde kısıtlanma olduğu saptandı. Özellikle kadınların, her saat bakım verenlerin, bakımda bilgi ve desteğe gereksinim duyanların bu sorunları daha yoğun yaşadığı tespit edildi. Bakım verenlerin hastaların yaşadığı semptomların kontrolüne ilişkin birçok soruyu yanıtsız bıraktığı, bazı semptomlarda yaptıkları girişimlerin yetersiz olduğu belirlendi. Bu sonuçlar doğrultusunda sağlık ekibinin bakım verenlerin yaşadığı fiziksel ve ruhsal sorunların azaltılmasında destekleyici rol oynaması, hastaların semptomlarının kontrolünde bakım verenlerin eğitilmesi önerilebilir.

Patients experience many symptoms over the period of dialysis and caregivers of patients assume great responsibilities in controlling these symptoms. Therefore, this descriptive research was conducted to determine the interventions applied and problems experienced by caregivers of hemodialysis patients in symptom control. The study was conducted between March and May 2012, in four different hemodialysis centers in the city center and towns of Bitlis, with 71 patients and 71 caregivers. Before initiating the research, written permission was obtained from the ethics committee and from the institutions where the study was conducted, and permission was obtained from the caregivers. Data were collected by using a questionnaire which included questions about descriptive information on patients and caregivers, symptoms that patients could develop, problems that caregivers were likely to experience to due to care giving, and interventions applied by caregivers for controlling the symptoms experienced by patients. The obtained data were evaluated by numbers, percentage and chi-square on a computer. It was determined that most of the caregivers were 40 years old and older, married and unemployed, illiterate, and they experienced fatigue, sleeplessness, tendency to cry and restriction of social activities. These problems were experienced more intensely especially by women, those who give care all hours of the day, and those who need information and support during care giving. It was observed that caregivers did not answer many questions about the control of symptoms experienced by patients, and that the interventions they applied for some symptoms were inadequate. In line with these results, it may be suggested that the health care team should provide caregivers with support in order to reduce their physical and psychological problems, and caregivers should be educated on the control of symptoms experienced by patients.