Ankara`da iki merkezde çocukluk çağı kanseri tanısıyla takipli hastaların ailelerinde psikososyal risk değerlendirmesi: Psikososyal değerlendirme ölçeği onkoloji sürümünün Türkçe geçerlilik ve güvenilirlik çalışması

Abstract

Kanser tanısı hasta ve ailesini olumsuz etkileyebilecek, onların dayanıklılığını test edecek bir durumdur. Bazı risk faktörlerini taşıdığından dolayı aile bireyleri bu durumdan tam bir iyilik haliyle çıkamamaktadır. Bu risk faktörlerinin değerlendirilmesi ve depresyon, anksiyete, intihar ve tedaviyi bırakma gibi risklere yönelik erken müdahaleler planlanması önemlidir. Bu amaçla 2001 yılında geliştirilmiş 2018 yılında güncellenmiş olan Psikososyal Değerlendirme Ölçeği (PSDÖ) birçok dile uyarlanmıştır. Çalışmamızın amacı yeni kanser tanısı alan 2-18 yaş çocukların ailelerinde psikososyal değerlendirme yapmak ve psikososyal değerlendirme ölçeği onkoloji sürümünün Türkçe uyarlamasını yürütmektir. Ölçeğin uyarlamasında uygulanan basamaklar dil geçerliliği, yüzey geçerliliği, içerik geçerliliği, yapısal geçerlilik, iç tutarlılık analizi ve zamana karşı değişmezlik analizleridir. PSDÖ'nün güvenilirlik kat sayısı güçlü olup (KR-20:0,84) alt boyutların KR-20 değerleri 0,524-0,798 arasında değişmektedir. PSDÖ, Çocukları İçin Yaşam Kalitesi Ölçeği (ÇİYKÖ) ve Hastane Anksiyete Depresyon Ölçeği (HAD) ile orta derecede koreledir. Ailelerin büyük çoğunluğu (%49,4) riskli kategoride, %34,9'u genel kategoride, %15,7'si ise yüksek riskli kategoride sınıflanmıştır. 83 kanser tanılı çocuğun yaş ortalaması 7, %53'ü erkektir. En sık görülen kanser türü lösemidir. Katılımcıların %72'si kadındır. Ailelerin PSDÖ toplam puanı ortalaması 1,39'dur. Çocukların ÇİYKÖ toplam puanı ortalaması 81,22; bakım verenlerin HAD anksiyete puanı ortalaması 4,67, HAD depresyon puanı ortalaması 4,71'dir. Ailelerin psikososyal risklerinde artışın sosyoekonomik düzeyde düşüklük, bakım verenlerin eğitim düzeyindeki düşüklük ve eskiden kanser nedeniyle tedavi görmekten kaynaklandığı tespit edilmiştir. Bu çalışmada PSDÖ Türkçe sürümü geçerli ve güvenilir olarak bulunmuştur ve pediatrik onkoloji birimlerinde kanserli çocukların ailelerinde psikososyal değerlendirme ve müdahaleler için kullanılabilir.

Cancer is a condition that may adversely affect the child and his / her family and test their resilience. Family members might not get over this situation as complete well-being because they might have some risk factors. It is important to evaluate these risk factors and to plan early interventions for risks such as depression, anxiety, suicide and cessation of treatment. Psychosocial Assessment Tool (PAT), which was developed in 2001 and updated in 2018, was adapted to many languages. The aim of this study was to make psychosocial assessment in families of 2-18 years old children with newly diagnosed cancer and to conduct Turkish language adaptation of PAT oncology version. The steps used in the cultural adaptation of the scale were language validity, surface validity, content validity, structural validity, internal consistency analysis and test-retest analysis. The reliability of PAT was strong (KR-20: 0.84) and the KR-20 values of the subscales ranged from 0.524 to 0.798. PAT was moderately correlated with Pediatric Quality of Life Scale (PedsQL generic) and Hospital Anxiety Depression Scale (HADS). The majority of the families (49.4%) were classified in medium risk category (Targeted), 34.9% in low risk category (Universal) and 15.7% in high risk category (Clinical). The average age of 83 children diagnosed with cancer is 7 and 53% are male. The most common cancer type is leukemia. 72% of the participants are women. The parents PAT mean score is 1.39. The mean total score of the PedsQL is 81,22; caregivers' mean HAD anxiety score is 4.67, and HAD depression score is 4.71. It was observed that the increase in the psychosocial risks of families was caused by low socioeconomic level, low education level of caregivers, and treatment in past due to cancer. The study confirms that Turkish version of the PAT is valid and reliable scale and could be used in pediatric oncology units for psychosocial evaluation and interventions in families of children with cancer.