`Şeyh Süleyman Efendi-i Buhari Lügat-ı Çağatay ve Türki-i Osmani (Cild-i evvel) adlı eserin transkripsiyonu

Abstract

Çağatay Türkçesi Türk dilinin Orta Asya grubuna mensup bir şivedir. 15. yüzyıl başından 20. yüzyıla kadar Doğu Türkleri tarafından çok geniş bir alanda kullanılmıştır. Aynı şekilde Osmanlı Türkçesi de Batı Türkleri tarafından çok geniş bir bir alanda kullanılmıştır. Türk Dili tarihinde çok önemli yerlere sahip olan bu tarihî Türk şivelerinin her ikisine de vâkıf olan Şeyh Süleyman Efendi tarafından 19. yüzyılın sonlarında alınmıştır. Eser adından da anlaşılacağı gibi Çağatayca sözlüktür ve Osmanlılara Çağatay Türkçesini öğretmek için yazılmıştır. Eser 19. yüzyılın sonlarında, 1882 yılında yazılmıştır. Biz çalışmamızda bu eserin transkripsiyonlu çevirisini yaptık. Amacımız eseri, bu gün kullandığımız Latin harfi yeni Türk alfabesine kazandırmak ve Çağatay Türkçesi ile ilgilenenlere kaynak olmasını sağlamaktır. Çağatay Türkçesi, bilhassa Ali Şir Nevâyî'nin eserlerinde klasik şeklini almıştır. Ali Şir Nevâyî ve Çağatay döneminin diğer şairlerinin eserlerini anlayabilmek için bu dönemin iyi bilinmesi gerektiği kanaatindeyiz, Yapılan çalışmanın, bu eserlerin okunup anlaşılmasına yardımcı olacağına inanıyoruz.

Chagatay-Turkish is an diaiect that belongs to Central Asia group in Turkish Language. It has been extensively used from the beginning of the 15 Th. century till the 20 Th. century by the Eastern Turks. Ottoman Turkish, an dialect, has also been used in an extensive way by the Western Turks. Both of these historical Turkish Language, Şeyh Süleyman Efendi, who was proficient in these dialect, wrote a dictionary named `Lügat-ı Çağatay ve Türkî-i Osmanî` 1882. As it is understood by its name, this work is a dictionary in Chagatay-Turkish and written for teaching the Ottoman Turks Chagatay-Turkish. I transcription into Turkish. In my work aiming at making this dictionary a part op our new Turkish alphabet which is foamed by Latin letters as well as making it a resource for those interested in Chagatay Turkish has gone through its best period in literature. Therefore, we need to know Chagatay- Turkish period well, in order to comprehend Ali Sir Nevayi and the other poets of. I believe that my work will tribute to reading and understanding the works of Chagatay-Turkish period.