Türkiye`de il özel yönetimleri (Yapısı, sorunları, yeniden yapılandırılması)

Abstract

ÖZET Ülkemizde batılı anlamdaki ilk yerel yönetim uygulaması olan il özel yönetimlerinin temeli 1864 tarihli `Teşkili Vilayet Nizamnamesi` ile ortaya çıkan il genel meclisleridir. İlin hem genel hem de özel yönetimini düzenlemek amacıyla yürütmeye konulan 1913 tarihli yasa TBMM tarafından 16.05.1987 tarihli 3360 sayılı yasa ile `İl Özel İdaresi Kanunu` olarak değiştirilmiş; bunun bazı hükümleri Anayasa Mahkemesi'nce iptal edilmiş ve bu yasa da sorunlara çözümler getirmemiştir. Bugün il özel yönetimleri merkezi yönetim ile iç içe geçmiş ve merkezi yönetimin birer `şubesi` durumuna getirilmişlerdir. İşlevsizleştirilen il özel yönetimleri halka mal olamadığı için çoğu il halkı bu yönetimlerin varlığından bile habersizdir. Kendilerinden çok şey beklenen, ancak örgütlenme ve mali olanaklar bakımından pek bir şey verilmeyen il özel yönetimleri, tüm yerel yönetim birimlerinin yapısını gözden geçirmeye varacak kapsamlı bir yerel yönetim reformu içerisinde ele alınarak yeniden yapılandırılmalıdır. Bu bağlamda, il özel yönetimleri ile merkezi yönetim arasında hizmetlerin yürütülmesinde çatışmaların önlenmesi için herkesin görev alanı açıkça belirlenmelidir. İl özel yönetimleri, kırsal alana yönelik ekonomik, sosyal ve kültürel görevlere ağırlık vermeli, kendine has örgüt ve personel yapısına kavuşturulmalıdır. Mali olanak yetersizliklerini gidermek için il özel yönetimlerinin yetki alanlarının genişletilmesiyle orantılı olarak merkezin aldığı vergilerin bir kısmı bu yönetimlere terk edilmelidir. Merkezi yönetimin il özel yönetimleri üzerindeki vesayet denetimi hafifletilmeli, yerinden denetim yerine hukuka uygunluk denetimine olanak sağlanması yoluna gidilmelidir. İl özel yönetimlerinin kırsal alana yönelik etkin ve verimli hizmet sunmalarını hizmetin en yakın yönetim birimi tarafından üretilmesini sağlamak ve ilçelerde mevcut yerel yönetim ve hizmet boşluğunu (ilçeler temel hizmet birimidir) gidermek için ilçelerde ilçe özel yönetimleri kurulmalıdır. İl özel yönetimleri himayeci siyasal pratiklerden kurtarılıp, katılımcı pratiklere önem veren işlevsel bir yapıya kavuşturularak yaşatılmalıdır. 126

^ SUMMARY The foundation of special providency administration Which is first western meaning local direction application is city general consuls which are rised as `Organized Providency Act` (Teşkil-i Vilayet Nizamnamesi) in 1864. The rule which is organized the private and general administration of city in 1918 is changed by the Turkish Grand National Assembly (TBMM) by the number of 3360 rule and date of 16,h.05.1987 as special providency administration rule; same divisions of this rule canceled by the Supreme Court (Anayasa Mahkemesi) and this rule wasn't be able to bring solution to the problems. Today special providency administration interreacted with central administration and became the branch of central administrations. Most of people doesn't know anything about special providency administration because it wasn't belongs to the people and it hasn't any functions. Special providency administration which is waited too things from it and can give nothing because of economical conditions and organization problems, must reorganize by taking in a large local administration revolution. Study area of everybody must be indicate clearly for protect the continuation of services between the central administration and special providency administration, special providency administrations must interest economic, social and cultural duties on the rural areas and reach group and personal structure. Central administration must transfer some of tax to the special providency administrations for tolerate the economic problems. Special providency administration must set town special administration for decease the service problem and serve the effected service of tours. Special providency administrations must reach practical and functional structure, instead of keeper and politic practical structure 127