Theme the role of translation in ELT department of Trakya University

Abstract

Ill TÜRKÇE ÖZET Çağımız dünyasında uluslararası ilişkilerin iyi bir düzlemde gelişmesi konusunda yapılan çabalardan bir tanesi de ulusların birbirleriyle olan kültür alışverişidir. Kültürlerarası iletişim olarak da adlandırabileceğimiz bu alışverişin en önemli aracı şüphesiz ki 'dil' dir ve dilin araç olarak kullanıldığı önemli olguların başında 'çeviri' gelmektedir. Çeviri olgusuna teorik ollarak yaklaşanlar, çeviriyi 'anlam', 'dil' ve 'anlam/dil' boyutunda irdeleyen birtakım kuramlar ortaya koydular. Çeviri ile ilgili bu kuramlarda en fazla edebiyat, dilbilimi gibi disiplinlerin etkisini görebiliyoruz. Bu konuda yapılan en yaygın bilimsel çalışmalar, 1960'lara yani 'yapısalcılık' akımının en gündemde olduğu döneme rastlamaktadır. Bu akımdan etkilenen çeviribilimciler çeviri metinlerinin yapılarına ve bu yapılan oluşturan öğelere yönelik çalışmalarda bulunmuşlardır. Çeviri metinlerini dil ve dilin altında yatan anlamın birbirinden ayrılmayan kavramlar olduğunu ortaya koyan bu çalışmalar bugün çeviri alanında sürdürülmekte olan çalışmalara kaynak oluşturmaktadırlar. Çeviri ve çeviri eğitimi konusu ile ilgili yapılan birtakım çalışmalar bugün ülkemizde çevirmen yetiştiren eğitim kurumlarında yaygın olarak kullanılmaktadır. Ancak, yaptığım kütüphane araştırmalarına dayanarak şunu ifade etmek istiyorum ki üniversitelerin dil öğretimi programında yer alan çeviri dersleri ile ilgili kesin bir yöntem veya bir program geliştirilmemiştir. Bu nedenle Trakya Üniversitesi, Eğitim Fakültesi İngilizce Anabilim Dalı ikinci sınıf öğrencilerinin çeviri derslerine yönelik bir araştırma yaptım. Tezimin amacı, öğrencilerin kaynak dilde algılama ve erek dilde üretme problemlerini çeviri dersi çerçevesinde ortadan kaldırmaya yönelik bir sınıf tekniği geliştirip uygulamaktır. Bu çalışmada bir vak'a araştırması yapıldı. Araştırma verileri nitelik değerlendirmesiyle sunuldu. Öğrencilerin gelişimleri incelendi.IV Bir akademik dönem- yaklaşık 15 hafta- boyunca yapılan bu çalışma hakkında detaylı bir bilgi vermeden önce tezin genel hatları üzerinde durmak yerinde olur. Bu tez çalışması iki ana bölümden oluşmaktadır. Birinci bölüm teorik çalışmaları, ikinci bölüm ise ampirik çalışmaları içermektedir. Teorik bölümün ilk kısmı çevirinin genel tanımı ve çeviri ile ikinci dil öğrenim kuramlarının ilgisi üzerinde duruldu. İkinci kısım, sınıf içi tekniklerinde kullandığım bazı çağdaş çeviri kuramlarını içermektedir. Üçüncü kısımda, çeviri ve dil öğretimi üzerinde duruldu. Ampirik bölümün ilk kısmında, Trakya Üniversitesi İngilizce Anabilim Dalı ve okutulan derslerin genel bir tanıtımı yapıldı. İkinci kısımda, bu çalışmada uygulanan araştırma metotları ve veri toplama prosedürleri ile verilerin değerlendirilmesi üzerinde duruldu. Çalışmaya başlandığında, Öncelikle öğrencinin dilsel boyutta performanslarını görebilmek için yazma derslerinde üretmiş oldukları komposizyon kağıtlarındaki hatalar incelendi. Bunun neticesinde öğrencilerin dil seviyelerinin 'ileri düzey' de (advanced level) oldukları görüldü. İleri düzey dil seviyesinin çeviri yapabilmek için yeterli olduğunu düşünüp, öğrencilerin çeviri stratejilerini ve çeviri olgusuna nasıl yaklaştıklarını öğrenmek için öğrenciler üzerinde bir anket çalışması yapıldı. Bunun neticesinde öğrencilerin çeviri akti vitesinde bilinçli olmadıkları analiz edildi. Problemi bulabilmek için ikinci sınıfa kadar yaptıkları çeviri kağıtlarında hata analizi yapıldı ve görüldü ki öğrenciler kaynak metni iyi algılayamadıkları için erek dilde üretim yapamıyorlardı. Böyle bir problemi çözmek için, ikinci sınıf çeviri derslerinde birtakım sınıf içi teknikleri geliştirildi ve uygulandı. Bu teknikler genel olarak 'okuma süreci', 'metin analizi' ve 'çeviri prosedürlerinden' oluşmaktadır. Bütün bunlar her metnin çevrilme sürecinde üç bölümde uygulandı.Tekniklerin uygulamaları esnasında çevirilen metinlerle, uygulama sonrası final sınavında çevirilen metinlerin analizleri yapıldı ve görüldü ki öğrencilerin algılama ve üretme olgularında çok büyük bir ilerleme var. Hata sayılan azaldı. Öğrenciler metinleri türlerine göre analiz edip, dilsel boyutta anlam boyutuna daha başarıyla yaklaşıyorlardı. Önceleri kelimenin herhangi bir anlamını bulup bağlam içinde değerlendirmeye almadan çeviri yapan öğrenci, artık bilinçli okur yaklaşımıyla kaynak metni daha analitik düşünüp erek dilde de daha verimli edimsel bir yöntem uyguluyor. Çeviri eleştirisi konusunda da bilinçlendirilen öğrenciler, kendi hatalarını daha iyi analiz ederek bir sonraki çeviri sürecinde daha dikkatli davranıp erek dilde daha başarılı üretim yapabiliyorlar. Bu analizler doğrultusunda diyebiliriz ki, böyle bir sınıf tekniği ile öğrenci hem dilsel hem de anlamsal boyutta olası okur kitlesini göz önüne alarak erek dilde daha verimli çeviri metinleri oluşturabilmektedirler.

11 SUMMARY This thesis was prepared as a result of research conducted in the field of translation under the heading of `The Role of Translation in ELT Deparment of Trakya University`. The study consists of two parts; theoretical part and practical part. The theoretical part deals with the theoretical approaches to science of translation and the interrrelation between translation and language teaching. The practical part includes the research process and data analysis collected through the research which was conducted in the second academic year translation classes where the comprehension and production problems of the students were diagnosed. The aim of the study is to solve the comprehension and production problems of the students in translation classes and to develop an appropriate classroom technique for the translation classes in ELT Department of Trakya University.