Trakya sikkelerinin resim sanatı açısından incelenmesi

Abstract

ÖZET `TrakyaOSikelerinin Resim Sanatı Açısından Jncelenmesi`, isim- : li tezimi yaparken Trakya bölgesinde darb` edilen Grek ye JRoraa sikk©âoJ lerini içine almaktadır, ~ - ' *--' - ?` -,J - ' ` ` - `'; Sikkeler uygarlıkların kültür, sanat ve ekonomisini `göstermesi ? bakımından önemlidir. : Trakya, çeşitli ^boylardan oluşmaktaydı «Bunlar savaşçı JviT vahşi boylardır. Traklar M. Ö. 5 «yüzyılda Trak önderlerindenTeres boyları ile birleşerek Odrys krallığını kurdular.Bu boylar arasında Odrysler li derlik rolünü üstlenmiştirler. Hellenistik dönem Trakyasinda ise Grek koloni şehirleri bulunuyordu.M.Ö. 5.yüzyılda Odrys kralları bölgede birleşik bir krallık kurdularsa da 15. Ö. 4. yüzyılın 2#yarısmda Trakya Macedonia krala Philippus Il'nân egemenliğine girdi. Büyük İskenderin ölümünden sonra Lysimachos burada bir krallık kurdu. M.0,1. yüzyılın 2.yarısındaRoma Cumhuriyeti, tüm Trakyayı toprak larına kattı. Romalılar bu arada Odfys krallığını oluşturan çeşitli frak *sr^ boyları üzerinde bazı yerel krallıklar preaslikler kurmak ve eskiden kalanları korumak suretiyle oldukça uzun süren bir siyasal ve askeri otorite kurdular. Baş şehirleri Bizya(VAze) olafl Doğu Trakya JKrallığı- ıı kurdular. Trakya bölgesindeki Ainos(Enez) Meriç nehrinin döküldüğü yer le bulunmaktadır. Ainos( Enez; sikkelerinde genellikle ön yüzde petasos giymiş Hermes başı resmedilir. Hermes' ten başka Poseidon, Zeus.Apoll on* da resmedilraiştir.Arka yüzde AIH ya da AHION yazısıyla birlikte ka- diceus, Hermes, çocuk Monysos, Pan, boğa, buğday başağı, keçi basılır. Mareneia sikkelerinin ön yüzünde hareket halindeki bir atın bir kısmı, sarmaşıkla sarılmış genç Dionysos başı, arka yüzde ise çey- reklenmiş kare veya kare içinde değirmen yelkeni, üzüm salkımı ve yap» rakları ile birlikte MAEQXlITEJZJ* yazısı yer alır. Cypsela sikkelerinin ön yüzünde Hermes başı, arka yüzde ise KTÎE yazısıyla birlikte amphora görülür. Chersonessos1 sikkelerinde ağızı açık şekilde aslan, arka yüzde~- ise XBP yazısıyla birlikte başınia miğfer olan Athena görülür. Lysimachos sikkelerinde en sık görülen ön yüz tipleri Lysimac hos başı, genç Herakles î>aşı, örtünmüş Demeter başı* Athena başı, aslan başı, veya tıermes başı görülür. Arka yüzde ise koşasveya oturmuş bir ms aslan üç dişli mızrak, uzun bir meşale tutan Artemis, çelenk ve palmiye tutanNike »mısır başağı ve &y£lMAXE*Nyazısı bulunur. Bisanthe Perinthus'un bir kaç km batısındaki Propontis'in kuze; kıyısındaki koloni şehridir. Lysimachos' un ölümünden sonra kısa bir süre birkaç bağımsız sikke basıldığı görülmüş tür. Bisanthe sikkeleri-, nin ön yüzünde örtünmüş Demeter başı, Athena başı veya Apollon başı görülür. Arka yüzde ise BI,lIZANveya BL2ANOH1W8J yazısı ile birlikte mısır deme ti, baykuş ve sehpagörülür. Byzantiea darbhanesi M. Ö. 5. yüzyılın sonlarına doğru faaliye te geçerek, gümüş we bronz madeninden ilk sikkelerini basarlar. Sikke*: - lerin ön yüzünde yunus balığı üzerinde İo'nun inek şeklindeki tasviri arka yüzde ise yel değirmeni kanatları şeklinde çukurluklar bulunur. M.Ö.S.yüzyılda sikkelerde dapbhane işareti şeklinde yazılmıştır. Khodos sisteminde basılan gümüş birlik sikkelerinin ön yüzünde yılan ları boğan çocuk Herakles ve birlik anlamına gelen ^XN yazısı, arka x yüzde ise her şehir kendi klasik tipini,Byzantion yunus balığı üze»^ '*- tiHV `< - £'-*...** Perin thos,Propont is' in kuzey kıyısında bulunan Bisanthe vş St-'J lymbriü ^niBtfaragindâdır * Perimthos sikkelerinin` ön yüzünd®04aŞa- Itakatt^ başında defne çelenkli Zeus başı, mısır çelenkli Kore başı, tıstan saglıl köre başı,korintn başlığı takmış Athana başı, Zeus ve Hera'nın başları vardır. Arka. yüzde ise,rE,rEPIN,TTSPIN0IJÎH yazılarıyla birlikte^arkaljprj lan birbirini dönmüş iki atın bir kısmı veya yürüyen bir boğa res medilmiştir, * Odrysae sikkelerinin ön yüzünde Athena başı, aslan postlu genç Herakles başı görülür. Arka yüzde ise OdP^I yazısıyla birlikte mızrak tutan sakallı bir figür veya değnek Üzerinde duran boğa figürü tasvir edilir. Roma döneminde Trakya'da yeni şehirler kuruldu. Bunlardan Had rianopolis, Ha drianus tarafından kurulur. Devamlı yerleşim yeri oluşu nedeniyle pek iz kalmamış t ir. Paka t çeşitli onarım ve değişikliklerle XIX.yüzyıya gelebilmiştir. Bu surun antik şehrin suru olduğu sanılmak tadır, sikkelerden Hadrianopolis şehrinin önemli yapılarına ait sikke bilgilâr edinmekteyiz. Gordianus III devrine ait Hadrianopolis sikke lerinde şehrin suru tasvir edilir. Sep timius Severus zamanına üşolS`*` ait sikke üzerinde cephesinde dört sütunu olan ve prâmidal bir çatı taşıyan bir mabet bulunuyor. İçinde âuran heykelin işaret ettiğine ^ göre Zeus Tapmağıdır. Gordianus' a ait başka bir sikkede yine cephe si dört sütunlu olan Tyche veya Portuna Tapmağı gösterilir. Sep timius Severus'a ait başka bir sikkenin üzerinde ise çift kat mimarili, büyük dairevi anıtsal bir nympheum binası görülür, Hadrianopolis sikkelârind Zeus, Serapis, Hermes, Apollon, Artemis, Athena »Âsklepios »Hygieia »Dionysos Kybele, Deme ter, Hike,.Nemesis, Pan, Tyehe i Portuna) görülür »Bunlardan başi* ka Herakles çeşitli işler görürken, Her o s, nehir tanrısı, çeşitli tanrı sembolleri ile birlikte AAPIAHOPOAEITJlH^yazıtı yer almaktadır. Sikkenin icadı tarih bakımından çok Önemli bir gelişmedir. îlk zamanlarda para,tahıl ürünleri, hayvan, alet vb. mallardı. Aracı olarak kullanılan bu malları muhafaza etmek, istenildiğinde hemen koloyca ortaya koyabilmek, gerektiği kadar parçalara bölmek, bir yerden bir y*-e yere taşımak güç olduğundan zamanla yalnız madenler para olarak kulla nılmaya başlamıştır. Doğal olarak ta altın ve gümüş ortaya çıkar. Sikkelerin aynı zamanda tarihi birer belge olduğunu da untma- malıyız. Arkeolojik, filolog ik,epikrafik malzemelerin sağladığı bilgi*; t: lerin dışında^ yalnız sikkelerden elde edilen, tarihsel bilgilerde mevcuttur. Sonuç olarak, sikkelerin, geçmiş kültür ve uygarlıkların tarhsel dinsel, askeri, sosyal ve kültürel yapılarıyla yaşantılara hakkında biz lere ışık tuttuğunu ve sikkeyi basan toplumun veya devletin özellik lerini yansıttığını söyleyebiliriz.

1' SUMMARY '-` thesis named `Apprazing of Trace Coins According to Art, - jjOf.^rawixig-V includes the Greece and Roma minted- in-` the region of*``v>`^ Trace, _... lîkes© coins explain us the level of culture, art and economy ` of the civilizations* So Trace coins are important abaut showing the culture, art and economy of Trace. ` Trace consisted of various clans. These were fighter and wild colans.Thraoians established the Odrys Kingdom by uniting with Teres clans who were the one of the fractan leaders in 5th. century B.C. Among these clans, Odrys clan had become the leader. There were also tfereece colony cities in the period of Hellenistic of Trace. In 5.th century B,C.,even if udr^s kings established a united kingdom in that r©g±bn,iii 4»th and second half o@ntury B*C», Tracer baeoraa under the dominance ©f Mak@&onia kingjHhlippus UfAfter dying of Great Alaxaifc- deaîiIyoiBiâchts fcsteeblished a kingdom ün th@re«,In l.th and second half century B.C«,Rtme: Republic added the whole Trace to his earths. More Shan Trace coins,Byzantion and Ainos which placesat the ®aâsi.?of.1ılarâE©a, coins become more important. Ainos places at the end of the river Meriç. At Ainos coins usually, there is the head of Hermes worn petasos on the observe. And also we can see Poseidon, Apollon, Zeus on them. On the reverse, AIM or AINION writing and cadeeeus,HeBmes,xk±i child Dionysos, Pan, bull ear of wheat and goat are seen. At Maroneia coins,MAP7MAP.Q.,MAP0 writing and the head of Dionys sos and horse were used on theobserve.MAPPNİTEJÜJ writing eurrods the square and also there are hanging bunch of grapes and its leaves on the reverse. At Gypsela coins, the head of Hermes on the observe and also KîtBv: writing add an amphora on the reverse are seen. At Chersonessos Coins, a lion wi&hopened ffiouth on the o. serve and XEP writing and At hena whose head with helmet on the reverse are seen. At.bysimachos Coins, the most numerous shapes of the observe, are tha head of Lysimachos,the head of young Heracles, the head of veiled Demeter,the head of Athena, the head of Hermes and the lion he ad. On the reverse, a lion running or sitting the javelin, Artemis hol ding a long torch, Nike holding wreath and palm, ear of corn and A*2I- MAE&N writing can be seen. ; At «the Bisanthe coins, the head of veiled Deme ter, the head of Athena, the head of Apollon are seen on the observe. JöI,üIZAHf±sl20Hâ#r£ writings and the bunch of corn, owl and tripod are seen on the reverse. At the Byzantium Coins, the def inition of the cow shope on the dolphin can be seen on the observe. On the reverse, there are hollow- ness in the spape of tha wheel of wild mill. At the Perin thos Coins, the head of Zaus,the head of corn wrea- ted Core, the head of Athena, the headsof Zeus and Hera, the head of emperor are pictured on the observe. FE, nEPIN,rEPINOI-'lN writing and a part of horses which backed eachother or a walking bull are pictured on the reverse. In the period of Rome, new cities was established in Trace. As Hadrianopolis { Edirne) which was established by Hadrianus was a certa in establishment, there is not so much Trace. Ho we ver, the antique oity- wall is thought as the historical city-wall that had com© till 49. th Oentry AD. by various restoration and changes. We can have the informa tion about the important buildings ofaadrianopolie from the eo&Bg, The city-wall is described at the Hadrianopolis f*~w * coins that belongs to the period of Gordianus III on the coin which SaftimiusSeverus belongs, Zeus Temle Is seen. At the Gordianus III coins again Tyche or Fortune Temple can be seen. Ana also on the another coin that Septlmius Severus belongs, nympheum building is seen. At the Had- rianopoliscoins, Zeus, Serapis »Hermes, Apollon, ArtemisTAthena, Asklepioa Hygieia,Dionysos,^ybele,Demeter, Nike »Memesis, Pan, Tyche( aortuna), are seen. And also Heracles doing some works, the revergod Heros, various *-? god symbols and AûPlAWU±'uAErJAM writing can be seen. Coins are very important discovery for history. A -* ^`