Rahmi (Kırımlı, Mustafa) hayatı, edebi şahsiyeti, eserleri ve Divanının tenkidli metni

Abstract

Dîvân edebiyatı belli temaları, belli kurallara göre işleyen bir edebiyattır. Geleneksel söyleyişler, geleneksel kalıplar, mecazlar ve sıfatlar, kasidelerde, naatlarda, gazellerde yer almıştır. Bu edebiyatta Arapça ve Farsça unsurlar da dilimize girmiştir. XVHI. yüzyıl Dîvân şâiri Rahmî (Kırımlı, Mustafa) M. 1752 yılında vefat etmiştir. Doğum tarihini bilemiyoruz. Asıl adı Mustafa olup Kırım' m Bahçesaray kasabasmda doğmuştur. Mahlası Rahmî'dir. Damad İbrahim Paşa'nın himayesini görmüştür. Tersane katipliği hizmetinde bulunmuştur. Kesriydi Hacı Ahmed Paşa ile birlikte H. 1 160 senesinde İran'a gitmiştir. Dîvân ve Sefâretnâme-i İran olmak üzere iki eseri mevcuttur. Biz bu çalışmamızda Rahmî Dîvânı'nın karşılaştırmalı metnim hazırladık. Dîvânında 19 Türkçe kaside, 1 Farsça kaside, 141 Türkçe gazel, 1 Farsça gazel, 22 Türkçe kıt' a, 6 Türkçe rübâi, 21 Türkçe matla, 110 Türkçe tarih, 2 Arapça tarih, 1 mülemma tarih, 4 Farsça tarih ve 4 lugaz bulunmaktadır. Dîvân' m sekiz nüshası mevcuttur. Bunlar : 1. Hamidiye (Süleymaniye Ktb.) 1094 : H. 2. Ali Emîrî Ef, Manzum Eserler (Millet Ktb.) 167 : AE. 3. Bayezit Devlet Ktb. 5796 : B. 4. Yahya Tevfîk Ef. (Süleymaniye Ktb.) 299 : YT. 5. İstanbul Üniv. Ktb. T.2007 : Ül. 6. İstanbul Üniv. Ktb. T. 523 : Ü2. 7. Esad Ef. (Süleymaniye Ktb.) 2640 : Ü3. 8. Selim Ağa Ktb. T. 918 Sefâretnâme-i İran bir tarih kitabıdır. Bizim Yaşabildiğimiz beş yazma nüshası mevcuttur : 1. İstanbul, Topkapı Sarayı Müzesi, Hazine No. 1635. 2. İstanbul, Süleymaniye, Esat Efendi, No. 2091. 3. İstanbul, Fatih Millet, No. 8 1 9. ^. «gtW1 4. İstanbul, Üniversite, No. 369 ve 887. -. c.vtsss«^-r 5. istanbul, Üniversite, No. 2538. W! Rahmî, dili ustaca kullanır. Dîvân' da sade söyleyişler, yaygın deyimler ve atasözleri sık sık kullamlmıştır. Neşenin ve eğlencenin ifadesiyle birlikte hikemî duygulan da Rahmî'nin şiirlerinde bulabiliriz. Duygulu bir şâir olan Rahmî'nin, âşıkane tarzdaki şiirlerinde samîmî ve duygulu bir söyleyişe sahip olduğunu görüyoruz.

Divan literature was as a rule limited to certain themes and subjects. Traditional context demanded equally traditional forms, metaphores and epithets in the eulogies, na'ts, and in love lyrics. Arabic and Persian elements have already entered the language. The eighteenth century Ottoman Poet Rahmî, died 1752. We didn't know when he was born. He was born in Kırım (Bağçesaray). His name is Mustafa. He chose pen-name Rahmî. Rahmî found great favour with Damad Ibrahim Paşa. His job was Tersane katipliği. He went to Iran with Kesriyeli Hacı Ahmed Paşa in 1 160. Rahmi' s works consist of a Dîvân, a Sefâretnâme-i İran. We studied to comparative of Rahmi' s Dîvân this study. The Divan of Rahmî contains 19 Turkish kaside, 1 Persians kaside, 141 Turkish gazels, 1 Persian gazel, 22 Turkish kit' as, 6 Turkish rübâis, 21 Turkish Matlas, 110 Turkish Tarihs, 2 Arabic Tarihs, 1 Mülemma Tarih, 4 Persian Tarihs. Rahmi' s Divan has got the edition has been based upon the following eight manuscripts : 1. Hamidiye (Suleymaniye Ktb.) 1094 2. Ali EmM Ef., Manzum Eserler (Millet Ktb.) 167 3. Bayezit Devlet Ktb. 5796 4. Yahya Tevfik Ef. (Suleymaniye Ktb.) 299 5. Istanbul Üniversitesi Ktb. T. 2007 6. İstanbul Üniversitesi Ktb. T. 523 7. Selim Ağa Ktb. T 918 8. Esad Ef. (Suleymaniye Ktb.) 2640 Sefâretnâne-i İran is history book and has got the edition has been based upon the following eight manuscripts : 1. İstanbul, Topkapı Sarayı Müzesi, Hazine No. 1635. 2. İstanbul, Suleymaniye, EsatEfenid, No. 2091. 3. İstanbul, Fatih Millet, No. 819. 4. İstanbul, Üniversite, No. 369 ve 887. 5. İstanbul, Üniversite, No. 2538. Rahmî use skillfully own language. Rahmî is geniune feeling and garâmî verses. Together with the expression of joy, there is a philosophical sentiment to be found in Rahmi' s poems. Rahmî' s Dîvân, simple sayings, common expression and proverbs are often encountered.