Tayyar (Mahmud) Paşa, hayatı, edebi şahsiyeti, eserleri ve Divanı`nın tenkidli metni

Abstract

ÖZET Dîvân Edebiyatı, belli konulan, belli kurallara göre inceleyen bir edebiyattır. Bu Edebiyatta Arapça ve Farsça unsurlar da dilimize girmiş ve 13. yüzyıldan itibaren çok güçlü şâirler yetişmiştir. XVm. Yüzyıl Dîvân Şâiri Tayyar (Mahmud) Paşa, 1223 (1808) yılında vefat etmiştir. Doğum tarihi bilinmemektedir. Battal Hüseyin Paşa'nın oğludur. Kendisi de üç defa Trabzon, ayrıca Erzurum ve Diyarbakır valiliklerinde bulunmuştur. 1223 'de görevinden alınarak Dimetoka'ya sürülmüş; daha sonra Hacıoğlu Pazarı'nda idam edilmiştir. Tek eseri Dîvân' ıdır. Biz bu çalışmamızda Tayyar (Mahmud) Paşa Divânı'nın edisyon kritik çalışmasını yaptık. Dîvân' da 4 Kaside, 4 Tarih, 1 Sâki-nâme, 1 Müsebbâ, 1 Müseddes, 1 Muhammes, 5 Tahmis, 160 Türkçe Gazel, 3 Farsça Gazel, 48 Kıt'a, 45 Müfred bulunmaktadır. İki nüshada (Ü1,Ü2) der-kenar şeklinde değişik şâirlerin şiirleri vardır. Dîvân'ın altı nüshası mevcuttur. Bunlar: 1. Hüsrev Paşa (Süleymaniye Ktb.) 541: H. 2. İst.Üniversitesi Ktb. T.2812: Ül. 3. İst.Üniversitesi Ktb. T.28: Ü2. 4. İst.Üniversitesi Ktb. T.9680: Ü3. 5. Ali Emirî Ef.Manzum Eserler (Millet Ktb.) 259: AE. 6. Bayezid Devlet Ktb. 27050: B. Tayyar (Mahmud) Paşa'nın, dili oldukça sadedir. Şâir, dili ustalıkla kullanır. Şiirlerinde atasözü ve deyimler bolca yer alır. Onun üslûbu samimidir ve şiirlerinde dinî unsurlar pek fazla yoktur. ;.'S`7.1

SUMMARY Divân Literature is a literature study a certain theme under the certain rules. In this literature, Arabic and Persian elements are entered to our language and after 13 century there was many strong poets. 18. Century Divân poet Tayyar (Mahmud) Pasha, was died in 1223 (1808). His birth date is not known. His real name is Mahmud. He is from Samsun. He is son of Governor of Trabzon, Battal Hüseyin Pasha. He also governed Trabzon 3 times, in addition that he governed Erzurum and Diyarbakır as a gavorner. He was exiled to Dimetoka in 1223, after dismissed, than was executed at Hacıoğlu Bazaar. His only book is his Divân. We have studied edition critical of Tayyar (Mahmud) Pasha Divân in this study. There are 4 Kasides, 4 Tarihs, 1 Sâkî-nâme, 1 Müsebbâ, 1 Müseddes, 1 Muhammes, 5 Tahmis, 160 Gazels in Turkish, 3 Gazels in Persian, 48 Kıt' as, 45 Müfreds in Divân. There are poems from different poets in two books (Ül, Ü2) as a marginal note. There are six edition of this book, given below; 1. Hüsrev Paşa (Süleymaniye Ktb.) 541: H. 2. İst.Üniversitesi Ktb. T.28 12: Ül. 3. İst.Üniversitesi Ktb. T.28: Ü2. 4. İst.Üniversitesi Ktb. T.9680: Ü3. 5. Ali Emiri Ef.Manzum Eserler (Millet Ktb.) 259: AE. 6. Bayezid Devlet Ktb. 27050: B. Tayyar (Mahmud) Pasha's language is very simple. He was language skilful. There are a lot of idioms and proverbs in his poems. His still is genuine and there is not very much religious abject in his poems.