Türkiye`de görünmeyen kalemlerin ödemeler dengesindeki etkinliği (1980 sonrası dönem)

Abstract

ÖZET Bir ülkede yaşayan insanların refah seviyesi; o ülkenin milli gelir ve istihdam düzeyi, kalkınma hızı, enflasyon oram, döviz kurları, ücret artışları, gelir dağılımı, yatırım harcamaları, iç borçlan ve dış borçlan gibi ekonomik göstergeler, mali göstergeler, sosyal güvenlik göstergeleri ve huzur ortamıyla sıkı sıkıya bağlantılıdır. Ekonomik göstergeler aynı zamanda uluslararası ilişkilerinde belirleyicisidir. Uluslararası ekonomik ve mali ilişkilerin kaydedildiği ödemeler dengesi istatistikleri; ülkenin ekonomik ve mali durumuyla beraber dış ülkelerle olan ekonomik ilişkilerinin durumunu gösterir. Aksaklıklar varsa gerekli tedbirlerin alınmasını ve uygun politikalann izlenmesini sağlar. Türkiye'de 1950 yılından itibaren yayınlanmaya başlayan ödemeler dengesi istatistikleri, özellikle son yirmi yıl içinde (dört yılı hariç) sürekli artan oranda dış açıkları göstermektedir. Ülke içindeki şiddet olayları, siyasal istikrarsızlıklar, yeterince uygulanamayan ekonomik ve mali tedbirler, dış etkenler ve küresel krizler yüzünden dış ticaret açıklan artarken, bu arada görünmeyen kalemler adı altında kaydedilen hizmet alım satımlarından doğan gelir gider farkı, gelirler yönünde gelişmekte ve dış ticaret açıklarının büyük bölümünü finanse etmektedir. Görünmeyen kalemlerin 1980 sonrası ödemeler dengesindeki etkinliğinin incelendiği çalışmamızda turizm gelirleri turizm giderlerinden fazla gerçekleşmiş ve son yıllarda önemli ölçüde artarak 1997 yılında 7 milyar dolara çıkmıştır. Navlun, yatınm gelirleri ve diğer hizmet gelirlerinin yanında, karşılıksız transferlerden işçi dövizi girişlerinin önemli boyutlara ulaştığı tespit edilmiştir. Görünmeyen kalem giderleri içinde navlun, diğer taşımacılık, turizm giderleri, kar transferleri ile diğer özel-resmi hizmet giderlerinin, bu yöndeki gelirlerin altında kaldığı görülmektedir. Son yıllarda kamu açıklanmn ve artan ithalatın finansmanı nedeniyle yurt dışından kısa vadeli kredi kullanımı artışının dış borç faiz ödemelerini önemli ölçüde arttırdığı görülmektedir.

11 SUMMARY The welfare level of people living in a country is firmly related to the national income and the employment level, the pace of development, the inflation rate, the exchange rate, the wage increases, the income distribution, the investment expenses, the economic indices such as internal debts and external debts, the financial indices, the social security indices and the peace of the country. The economic indices are also the determinant of international relations. The statistics of balance of payments in which international economic and financial relations are recorded indicates not only the economic and financial situations, but also the economic relations with the foreign countries. The statistics of balance of payments is important because, if there is any lameness, it causes to take the essential measures and to follow a suitable politics. The statistics of balance of payments which has started to be published since 1950 in Turkey indicates the external deficits at an increasing rate, especially in the last 20 years (except from 4 years) Because of the violence events in the country, the political unstability, the economic and financial measures which aren't practised adequately, the external factors and the global crises, foreign trade deficits are increasing. In the meantime, the difference between income and expenditure which arises from the service `purchase and sale` recorded under the name of invisible items has developed in the direction of incomes and has financed most of the trade deficits.In our work we examine the efficiency of the balance of payments of invisible items after 1980, the income of tourism has been more than the expenditure of tourism and in the recent years the income of tourism has significantly increased and in 1997 it reached $.7 billion. Besides shipment, investment incomes and other service incomes, workers' remittances have increased incredibly through unrequited transfers. It is seen that including the expenditure of invisible items, shipment, other transportation, travel expenditure, profit transfers and other offical and private goods and service expenditure have been under the income in this respect. In the recent years, due to the public deficits and increasing import finance, the increase of using a short- dated credit from abroad has significantly risen the payments of the external debt interest.