Trakya mozaiklerinin resim sanatı açısından değerlendirilmesi

Abstract

11 ÖZET Mozaik, değişik renklerdeki küçük taş, cam parçacıkları ve kiremitler gibi malzemelerin yanyana getirilerek oluşturulan kompozisyondur. Mozaik fikrinin tohumlarım Eski Taş Çağı'ndaki insanların kemik, diş ve kabukların paralel dizilmesinde arayabiliriz. Sanat olarak mozaik Doğu'da ortaya çıktı ve orada gelişti. Mozaik Sanatı ilk olarak Mezopotamya, Mısır ve Girit'te görüldü. Geniş bir alana yayılmış olan mozaik sanatının Trakya'da da güzel örneklerini görürüz. Trakya Bölgesi, Silivri-Ortaköy, Marmara Ereğlisi- Perinthos Bazilikası, Marmara Ereğlisi- Çömlekçiler Bayırı, Kırklareli- Vize ve Enez semtlerinde mozaiklere rastlanmıştır. Rastlandığımız mozaiklere çoğunlukla döşeme mozaikleridir. Bu mozaikler kare panolar veya şekli kareye yalan olan panolarım içine alınmıştır. En çok refrigerium sahnesi, geometrik şekiller, kuş-tavuskuşu, çiçek, sarmaşık, asma dallan, nar, haşhaş, stilize edilmiş dekoratif motifler işlenmiştir. İkili saç örgüsü, düğüm, zikzak, meander, dalga, kurdela motifleri bordur olarak kullanılmıştır. Kullanılan motif ve bezemelere bakılarak bu mozaikleri Geç Roma- Erken Bizans Dönemi'ne tarihleyebiliriz. Tüm bu mozaikler detaylı bir şekilde dizilmiş taşlar kullanılarak oluşturulmuştur. Kullanılan taşlar çoğunlukla orta boydadır. Opus Tesselatum ve Opus Sectile Tekniği uygulanmıştır. Siyah, beyaz, pembe, kırmızı, san, kahverengi, gri, yeşil gibi canlı renkler kullanılmıştır. Siyah taşlarla yapılmış konturlar ilgi çekicidir. Gölgelendirmek için bazı motiflerde değişik taşlar kullanıldığı görülür. Bütün bu özellikleriyle Trakya Mozaikleri- diğer bütün sanatlar gibi- ticari ve sanatsal ilişkiler içindedir. Bulgaristan, Yunanistan, Romanya, Makedonya, İtalya, Lübnan, Tunus, Sicilya, Suriye... Trakya mozaiklerinin etkilendiği bazı bölgelerdir.Ill Az sayıda fakat oldukça güzel kompozisyonlar içeren Trakya Mozaikleri gerektiği gibi iyi konulmamaktadır. Bugün çoğunun yeri bilinmemektedir. Ve bugün bilinenlerde yok olma tehlikesi ile karşı karşıyadır. En kısa zamanda bütün bu problemlerin üstesinden gelinmek` ve Trakya Sanatı ve Tarihi aydınlatacak olan bu örnekler korunmalıdır.

IV SUMMARY Mosaic is the composition formed by putting materials like small stones, pieces of glass and tiles in different colours together. We can seek the seeds of mosaic idea in the parallel lines arrangement of bones, teeth and rids made by Old Stone Age's men. Mosaic as an art appeared in East and developed there. Mosaic art was seen for the first time in Mesopotamia, Egypt and Crete. We see the beautiful samples of Mosaic Art, which is spread over a wide area, in Tracia, too. It was coincided with mosaics in Traca Region, Silivri-Ortaköy, Marmara Ereglisi-Perinthos Basilica, marmara Ereğlisi-Çömlekçiler Bayın, Kırklareli- Vize and Enez regions. The mosaics that we coincide with are floor mosaics in majority. These mosaics taken into square panels or into panels whose shape is near to a square. Refrigerium scene, geometrical shapes, birds-pea-cock, flowers, ivies, wine stems, pomegranates, poppies and styled decorative motifs were worked up at most. Double tresses of hair, knots, zigzags, meanders, waves and ribbon motifs had been used as borders. By looking at the motifs and ornaments used we can date these mosaics to Late Rome-early Byzantine periods. Oil those mosaics had been formed by using natural stones arranged in details. Most of the stones used are medium in size. Opus Tesselatum and Opus Sectile Techniques had been applied. Lively colours like black, white, pink, red, yellow, brown, gray and green on the stones. The bordens made from black stones are very atractive. It is seen that, in orden to give a shadow, in some of the motifs stones in different colour are used. Having all those properties, mosaics of Tracia -like all other arts- were in a commercial -artistic relationship with come regions. Bulgaria, Greece, rumania,Macedonia, Italy, Lebanon, Tunisia, Sicily, Syria are some of the regions from which tracia Mosaics had been influeneed. Travia mosaics, a few in number but including quite beautiful compositions, are not conserved as they need. Today the places of most of them are not known. And those that are known today are faced with the danger of disappearance. All those problems must be over come in a short time and these samples that will lighten the Tracia art and its history must be conserved.