Azeri-Ermeni ilişkilerinde Karabağ sorunu

Abstract

ÖZET Karabağ probleminin bir takım siyasi ve tarihi sebepleri vardır. `Ermeni Sorunu`, Rusya'nın `Dünya İmparatorluğu`, Azerbaycan'da milli - siyasi gücün parçalanması, Ermeni sorununun uluslar arası siyasi oyunlara alet olması gibi kavramların tanımlanması bu cinsten sebeplere varmaya yol gösterici olabilir. Belli kriterler çerçevesinde Azerbaycan - Ermenistan ilişkisinin de tanımlanması önem taşımaktadır. Eski Çağ siyasi coğrafyasındaki `Armenia` isminin bugünkü Ermeni milletiyle özdeştirilmesi, Ermeni Sorununa ilişkin tartışma arenalarında Doğu Anadolu ve Kafkasya'nın Türk medeniyetinin üzerinde durulmaması, bu tanımlamanın yapılmasını engellemiştir, diye biliriz. E meni milletinin soy kökünün tam olarak aydınlatılmaması veya öyle kabul görmesi ise bugünkü Azerbaycan - Ermenistan ilişkilerinde toprak talebine yönelik iddiaların temelini atmaktadır. Rusya'nın önderliğinde inşa edilen günümüz siyasi Ermenistanı'nın 19. yüzyılda Osmanlı ve İran'dan göçürülen Ermenilerle beslenilmesi gerçeği bile bu iddiaların çürütülmesinde yeterli görülmemektedir. 19. yüzyılda Azerbaycan'ın İrevan Hanlığı'nın Ermenilere siyasi merkez edinilmesi, I. Dünya Savaşından sonra yaranan kargaşalıkta bölgenin Ermenistan Demokratik Cumhuriyeti 'ne çevrilmesi, Sovyetler Birliği'nın ortaya çıkmasından sonra ise Azerbaycan'la Nahcivan arasındaki toprakların Sovyet Ermenistan'na hediye edilmesi ve Karabağ' da Ermenilerden dolayı Dağlık Karabağ Özerk Vilayeti'nin kurulması, Azerbaycan'ın itirazlarına sebep olacağı yerine her şey tersine işlemiştir. Anahtar kelimeler: Azerbaycan, Ermenistan, Karabağ, Dağlık Karabağ, Ermeni Sorunu.

ABSTRACT There are some historical and political reasons of Garabagh Problem. Describing concepts like `Armenian Question`, Russian `World Emperorship`, was abolished Azerbaijanian national- political force, to be means Armenian Question for international puzzles help to reach to these reasons. It is important to describe Azerbaijan - Armenia's relations in frame of some criterions. identifing today's Armenian nation with name `Armenia`, which was in Old Era's political geography, not staying on Turkish civilization of East Anadolu and Caucasia in discussion arenas related with Armenian Problem have obstructed making this description. Exactly not clarifing root of Armenian nation make basis of pretensions aimed at land request in today's Azerbaijan - Armenia relations. Even the reality, that today's political Armenia, built in leading of Russia, is nourished by the Armenians caused to migrate from Ottoman Empire and Iran in 19-th century, is not enough to make false this pretension. Ocassions such making of Irevan Hanlık of Azerbaijan the political center for Armenians, transforming of this area to Democratic Republic of Armenia in disorder occured after World War I, giving as a gift the lands between Azerbaijan and Nahchivan to Soviet Armenia and founding Upper Garabagh Autonomous Province in Garabagh because of Armenians while establishing of Soviet Union, instead to cause of Azerbaijan's objections, everything have gone wrong. Key words: Azerbaijan, Armenia, Garabagh, Upper Garabagh, Armenian Question