Kurtuluş Savaşı`nda Doğu Cephesi

Abstract

ÖZET Rus Çarlığı 1917 Komünist Devrimi'yle yıkılınca Bolşevik Hükümeti, Osmanlı Devleti ile savaşa son vermek üzere 5 Aralık 1917'de Erzincan Ateşkes Antlaşması'nı imzaladı. Sovyet Rusya ve İttifak Devletleri arasında 3 Mart 1918 Brest Litovsk Antlaşması imzalanıncaya kadar Ermeniler Türk halkına yönelik katliâm yaptılar. Antlaşmaya göre; Kars, Ardahan, Batum sancakları (Elviye-i Selâse), halkının rızası şartıyla Osmanlı Devleti'ne bırakıldı. Türk Ordusu, Kafkasya üzerinden ilerlemesine devam ederek 15 Eylül 1918'de Bakü'ye girdi. Ancak 30 Ekim 1918 Mondros Ateşkes Antlaşması gereğince 1914 sınırına geri çekilmek zorunda kaldı. Ermeni çetelerinin faaliyetleri bu ara dönemde de artarak devam etti. Kâzım Karabekir'in XV. Kolordu'nun başına geçmesi, Mustafa Kemal Paşa'nın Anadolu'ya geçerek Kurtuluş Savaşı'nı başlatması Doğu Cephesi'nde durumu değiştirdi. 1920 Haziran'ında Ermeni kuvvetlerinin Doğu Anadolu'da Oltu'da Türklere geniş çaplı saldırısı üzerine TBMM Hükümeti Ermenistan'a karşı Misâk-ı Millî'yi gerçekleştirmeye yönelik bir askerî harekata geçmeye karar verdi. Doğu Cephesi Komutanı Kâzım Karabekir komutasında 28 Eylül'de başlayan harekatta önce Sarıkamış, sonra Kars kurtarıldı. 7 Kasım'da Gümrü işgal edildi. Ermenistan'ın barış istemesi üzerine 2 Aralık 1920'de Gümrü Barış Antlaşması yapıldı. Türk Ordusu'nun Gürcistan doğrultusunda ilerlemesiyle Ardahan, Artvin ele geçirildi. Böylece Moskova ve Kars Antlaşmalarının imzalanmasıyla yeni Türkiye'nin doğudaki sınırları belirlenmiş oldu. Türkiye açısından Ermeni Meselesi kesin olarak çözümlendi. Anahtar Kelimeler: Mustafa Kemal Paşa, Kâzım Karabekir, Elviye-i Selâse, Sovyet Rusya, Doğu Cephesi

SUMMARY After the Russian Czardom was abolished by the Communist Revolution, the Bolshevik Goverment signed the Erzincan Cease-fire Treaty with the Ottoman Goverment on the 5th December 1917 in order to conclude the war. Until the Brest Litovsk Treaty was signed between Soviet Russia and the Central Powers on 3th March 1918, Armenians applied genocide aganist Turkish people. According to the treaty; Kars, Ardahan, Batum provinces (Elviye-i Selâse) were given to the Ottoman Goverment making their population's consent contingent on this item. Moving ahead through Caucasia, the Turkish Army entered Baku on 15th September 1918. On the 30th October 1918, due to the Mondros Cease-fire Treaty the Turkish Army had to withdraw to the borders in 1914. Activities of the Armenian bands of rebels increasingly continued in this interval period. Kâzım Karabekir's taking command of the 15th army corps and Mustafa Kemal Pasha's starting the Independence War after passing Anatolia changed the situation in the East Front. Upon the extensive attack of Armenian Forces in the East Anatolia in Oltu in June 1920, the Turkish National Assembly Goverment decided to start a military operation agains Armenia in order to realize the principles of Misâk-ı Millî. By the operation which started under the command of East Front Commander Kâzım Karabekir on the 28th September first Sarıkamış and then Kars were rescued. On the 7th November Gümrü was invaded. Due to the peace demand of Armenia Gümrü Peace Treaty was signed on 2nd December 1920. By means of the forward movement of the Turkish Army in the direction of Georgia in the Caucasus Ardahan and Artvin were captured. When Moskow and Kars Treaties were signed, the borders of Turkey in the East were determined and the poblem of Armenia was solved from the point of Turkey. Keywords: Mustafa Kemal Pasha, Kâzım Karabekir, Elviye-i Selâse, Soviet Russia, the East Front.