XV. yüzyıl mesnevilerinden Hamdi`nin Yusuf u Züleyha, Cem Sultan`ın Cemşid ü Hurşid ve Şeyhi`nin Husrev u Şirin`inin modern roman unsurları açısından değerlendirilmesi

Abstract

ÖZET Mesnevi, edebiyatçılar arasında, mısraları kendi aralarında uyaklı beyitlerden oluşmuş uzun bir `nazım şekli` olarak tanımlanır. Bu tanım nedeniyle incelediğimiz Yusuf u Züleyha, Cemşid ü Hurşid, Husrev ü Şirin benzeri metinlere günümüze kadar sadece şiir olarak bakılmıştır. Bu bakış açısı onların hikaye/anlatı, özelliğini sürekli ihmalimize neden olmuştur. Biz de çalışmamızda `anlatma esasına bağlı birer metin` olarak bakılması gerektiğini düşündüğümüz Hamdi'nin Yusuf u Züleyha, Cem Sultan' ın Cemşid ü Hurşid, Şeyhî nin Husrev ü Şirin mesnevilerini romanın başlıca unsurları olan `bakış açısı ve anlatıcı, vak'a, şahıs kadrosu, zaman ve mekan` balonundan değerlendirdik. Çalışmamızda konumuzla ilgili unsurlar yani `bakış açısı ve anlatıcı, vak'a, şahıs kadrosu, zaman ve mekan` hakkında teorik bilgiler edinerek mesnevilerimizi bu bilgiler doğrultusunda inceledik. Gücümüz yettiğince üç mesneviden yola çıkarak Victoria Holbrook'un mesnevi poetikası arayışına katkıda bulunmaya ve bu mesnevileri modern -hatta biraz da olsa postmodern- romanla karşılaştırmaya çalıştık. Sonuç olarak mesnevi, modern ve postmodern yazarların `gerçekliğe bakış tarzları`nın eserlerine yön verdiğini; eserlerindeki `bakış açısı ve anlatıcı, vak'a, şahıs kadrosu, zaman ve mekan` unsurlarına bu doğrultuda yaklaştıklarını rahatlıkla söyleyebiliriz. Mesnevilerimizin adlandırma meselesiyle ilgili olarak da `bizdeki roman öncesi bir tür olma ve bizdeki romanın çekirdeğini oluşturma` özelliğini içinde barındırdığı için Holbrook'un `romans` tabirini uygun gördüğümüzü belirtmek yanlış olmaz kanaatindeyiz. Anahtar Kelimeler 1. Mesnevi 2. Romans 3. Roman 4. Poetika 5. Anlatıcı

SUMMARY Among men of letters Mesnevi is defined as a long `form of versification` which is formed of couplets where lines are rhymed among them selves. Due to this identification, texts we examined like `Yusuf u Züleyha`, `Cemşid ü Hurşid` and `Husrev ü Şirin` have only been considered as poems up today. This point of view has steadily caured our neglecting their feature of story telling.. In our work, we examined `Yusuf u Züleyha` by Hamdi, `Cemşid ü Hurşid` by Cem Sultan and `Husrev ü Şirin` by Şeyhi which according to us should be considered as `a text depending on the principle. of story telling each` from the point of main components of novels such as` point of view and story teller, event, cast, time and place. /' In our work, having acquired theorical knowledge `point of view and story teller, event, cast, time and place` we examined our mesnevis in the light of this knowledge. As for as we could, starting from these three mesnevis we tried to contribute to Victoria Holbrook's search of a mesnevi poetika and to compare these mesnevis with modern and even though a little with postmodern novel. As a result we can say that `the style of considering reality` of mesnevi, modem and postmodern writers effected their works and they approached the elements of `point of view and story teller, event, cast, time and place` in their works in this direction. About the subject of naming, we think that because it carries the features of `being a pre- novel type and forming the core of our novel` the term `romans` of Holbrook is suitable. Key words: 1. Mesnevi 2. Novels 3. Novel ! i 4. Poetika ! 5. Story teller