Vilayat-ı sitte` de Ermeniler (1878-1914)

Abstract

ngiltere ve Rusya'nın sömürgeci politikalarının aynı cografya üzerinde çarpısmasıneticesinde ortaya çıkan ve 1878'den bu yana hem dünya hem de ülke gündemini mesgul edenErmeni meselesi, dün oldugu gibi bugünde Türkiye'yi siyasî arenada sıkıstırmak ve istediklerinielde etmek amacıyla yabancı devletler tarafından kullanılmaktadır. Bugün Türkiye Cumhuriyeti,Osmanlı Devleti'nin 1915 yılındaki I. Dünya Savası'nda 1,5 milyon Ermeni'yi soykırıma ugrattıgıiddiasıyla suçlanmaktadır. Halbuki anılan tarihte yasanan hadise, bu savasta Osmanlı Devleti'ninkarsı safında yer alan Ruslarla isbirligi yapan ve Türk ordusuna arkadan saldıran Ermenilerin,devletin güvenligi için daha dogudaki vilayetlere göç ettirilmesinden baska bir sey olmayıp buolayın da ?soykırım? gibi ciddi bir insanlık suçuyla da yakından veya uzaktan alakası yoktur.1915'ten önce Ermeni ahalinin çıkardıgı sayısız isyan hareketinde, çıkan çatısmalardan dolayı ikitaraftan da insan kayıpları olmustur. Kaldı ki bu isyanlarda, Türk tarafını tahrik eden ve onlarüzerine planlı ve sistemli bir sekilde silahlı saldırılarda bulunanlar da daima Ermeniler olmustur.Ne bu türden çatısmalarda ne de tehcir esnasında 1,5 milyon Ermeninin hayatını kaybetmesimümkün gözükmemektedir. Zira o dönemde Osmanlı topraklarında bu kadar Ermeni yasamadıgıgibi Ermeni ahali, nüfusunun en yogun oldugu Dogu Anadolu'da bile toplam nüfusun % 10'unugeçemiyordu.(mparatorlugun her bölgesinde oldugu gibi Vilâyât-ı Sitte'de yasayan Ermeniler de, bir aradayasadıkları Türklerle gayet iyi komsuluk iliskilerine sahiptiler. Karsılıklı kültür etkilesimlerininyasandıgı bu komsuluk iliskisinde Ermeniler, Ermenice'yi bırakıp Türkçe'yi anadilleri gibikonusmaya baslamıslardı. Hatta aralarından Müslümanlarla evlenmek ugruna dinini degistiripMüslüman olanlar dahi mevcuttu. Vilâyât-ı Sitte'de Ermeniler için açılmıs çok sayıda okulbulunuyordu. Bu okullarda pek çok Ermeni genci egitim görme imkanına sahipti. Yine mevcutkiliselerinde özgürce ibadetlerini yerine getiren Ermenilere din konusunda da hiçbir baskıyapılmamıstır. Genellikle ticaretle ugrasan Ermeniler, Türklere oranla daha fazla gelire sahiptiler.Ayrıca belli bir miktar vergi ödeyerek askerlik görevinden de muaf olabiliyorlardı. Türklerhayatlarının büyük bir kısmını cephelerde savasarak geçirirken Ermeniler, ticarî isleriyle ugrasacakdaha fazla zaman bulabiliyorlardı. Dolayısıyla Ermenilerin yasantıları Türklere nazaran çok dahaiyi durumdaydı. Fakat Ermenilerin bu rahat yasamı, XIX. yy.'dan itibaren batılı devletlerinemperyalist politikalarına alet olmalarıyla birlikte bozulmaya baslamıstır.

The Armenian matter, which has came into being as a result of England and Russia?s policiescrashing over the same geography and which has made both the world and the country agendabusy, has stil been used as it was used yerterday to compress Turkey in the political arena and toabtain what they want by the foreign goverment. Today Turkish Republic has been accused withthe claim of causing one and a half million Armenians genocide in the I. World War of OttomanEmpire in the year 1915. However, this event which was lived at the mentioned time, is nothingmore than Armenian people?s who were taking place at the counter side of Ottoman Empire,cooperating with the Russian and attacking the Turkish army from behind, having migratedtowards easter provinces, in addition, this event has neither a nearby nor further relation with aserious humanity crime like ?genocide? . Before 1915, in the countless mutiny actions caused byArmenian people, there have become human less from both sides because of appearing conflicts. Inaddition, in there mutinies, always the Armenian were the ones who has provaked the Turkish sideand made armed attacks over them in a planned and systematic way. It can?t be seen as possibleneither at there kinds of conflicts nor at the duration of immigration one and a half millionArmenian?s losing their lives. Because besides this number of Armenian didn?t live in Ottomanlands. In that period, the Armenian population could not pass over the ten percentage even in theEastern Anatolia in which their population was mostly existing.As it is in every region of the empire, the Armenian living in the Vilâyât-ı Sitte, had alsogood neighborliness relations with the Turkish people they lived with. In this neighborlinessrelations, in which mutual culture influences were lived, the Armenian had started to speak Turkishas their mother tongue giving up Armenian. Even there were ones who changed their religion justto be able to marry the Muslim people. There were a lot of schools opened for the Armenian in theVilâyât-ı Sitte. In these schools, lots of Armenian teenagers had right to have education. Again nopressure has been applied to the Armenian who worship freely in their existing churches at religionpoint. The Armenian, who were generally busy wiht trade, had more in come compared to theTurks. Besides, they had the right to be excused from military service by paying a definite amauntof tax. While Turks were spending most of their life in fronts fighting, the Armenian were able tofind more time to be busy with their commercial business. Therefore, the Armenian?a life were inbetter conditions compared to Turks. However, Armenian people?s there comfort able lives startedto be spoilt dating from the XIX. century with their being used in a bad way for the westerncountries exploitative policies.