Ulum-ı Tabiyye Lugati`nin günümüz Türkiye Türkçesinin imlasına aktarımı

Abstract

Tezin Adı: Ulûm-ıTabiiyye Lugatinin Günümüz Türkiye Türkçesine AktarımıHazırlayan: Tarık Tuhan FINDIKSuphi Ethem tarafından, 20. yüzyılda hazırlanan ?Ulum-ıTabiiyye Lügati?, OsmanlıTürkçesinde hazırlanmış olan ilk ansiklopedik lügattir. Biz bu lügatin ?tümaraştırmalarımıza rağmen? sadece I. cildinin bir bölümüne ulaşabildik. Bu bölümde değişikbilim dallarıyla ilgili terimlerin açıklamasıyapılmış, tanınmışbilim adamlarının biyografisiverilmiş, kimi bitki ve hayvanların gelişimi anlatılmıştır.Lügatte bulunan maddelerin üzerinde durulmasıve incelenmesi çok önemlidir. Çünkübu lügatte farklısahalarda kullanılan yabancıkökenli bilimsel terimlerin açıklamalarıyapılmıştır.Çalışmamızın amacı?Ulum-ıTabiiyye Lügatini? günümüz alfabesine ve TürkiyeTürkçesi imlasına aktarmaktır.Çalışmamızda eserdeki terimleri bilim dallarına göre tasnifini yapmayıda amaçedindik. Bunun için ?Ulum-ıTabiiyye Lügati?nde geçen maddeleri sınıflandırma yöntemikullanarak bilim dallarına göre tasnif ettik.Çalışmamızın sonucunda tüm zorluklara rağmen Türk dilinde kullanılan yabancıkökenli bilimsel terimlerin hangi dönemlerden itibaren dilimizde kullanılmayabaşlandığının tespit edilmesi; yüzyıllara göre Türk dilinin etkileşim içinde olduğu dilleri vebu dillerden alınan terimlerin sayısının belirlenmesi gerekmektedir.Anahtar Kelimeler: Lügat, Ansiklopedi, Madde, Terim, Bilim Dalı

?Ulum-ıTabiiyye Lügati? which was prepared in the twentieth century by SuphiEthem, is known as the first encyclopedic dictionary written in Ottoman Turkish. We couldonly find one part of the first volume of this dictionary for all our searches. In this part,existing, the explanations of terms related to several sciences, biographies of wellknownscientists and explanations of evolutions of certain plants and animals.It?s important to deliberate and study the articles situated in this dictionary. Because,there are the explanations of scientific terms of foreign extractions used in different areas.The aim of our study is to translate the ?Ulum-ıTabiiyye Lügati? into today?s alphabetand orthography of Turkey Turkish.İn our study we also aimed to classify the terms according to science branches. So weassorted the articles situated in ?Ulum-ıTabiiyye Lügati? according to science branches byusing classification method.At the and of our study, we should signify that, despite all difficulties, it is necessaryto fixate that from which historical period, the terms of foreign extractions have beenstarted to be used in our language and to determine the languages interacted Turkishaccording to the centuries and to determine the number of the terms taken from theselanguages.