Orhun Kitabelerinin günümüz Türkçesindeki söz varlığı

Abstract

Çalısmanın amacı Orhun Kitabeleri'nde yer alıp günümüze kadar varlıgını sürdürmüs olansözcükleri belirleyerek bunların zaman içindeki sekillerini gözler önüne sermektir.Çalısma iki bölümde gerçeklestirilmistir:1.Orhun Kitabelerinde yer alıp ses degisimine ugramamıs sözcükler: Bu sözcüklerOrhun Kitabeleri'nden bu yana hiçbir ses olayına ugramamıstır. Sözcüklerden bazılarınınanlamında ufak degismeler olmustur; ancak bunlar sözcügün zamanla kazandıgı yan ve mecazanlamlardır.2. Orhun Kitabelerinde yer alıp ses degisimine ugrayan sözcükler: Bu sözcüklerTürkçede sıkça rastlanan belirgin ses olaylarına ugrayarak ancak anlamını büyük ölçüdekoruyarak günümüzde de varlıgını sürdüren sözcüklerdir.Orhun Kitabeleri üzerinde çok çalısılmıs ve arastırma yapılmıs bir konudur. Metinüzerinde bazı sözcüklerin nasıl okunması gerektigi hakkında hala arastırmalar devametmektedir. Bu çalısma içim Muharrem Ergin'in ?Orhun Abideleri? adlı kitabındakimetinlerden yola çıkılmıstır.Çalısma için öncelikle Orhun Kitabeleri'nde yer alan sözcüklerin hala yasadıgınıkanıtlamak için Türk Dil Kurumu'nun 2005 basımı Türkçe Sözlügü temel alındı.Türk Dili için önemli sözlükler olan Tarama Sözlügü, Derleme Sözlügü, Agızsözlükleri ve Agız arastırma kitaplarının sonundaki sözlükler ile sözcüklerinkarsılastırılması yapıldı. Divan- Lügat'it Türk ilk sözlük olması dolayısıyla çalısmamızakaynaklık etti. Son olarak Kutadgu Bilig Türk Dili için temel bir eser olması dolayısıylaçalısmaya eklendi. Böylece sözcüklerin zaman içinde aldıgı sekiller gözler önüne serildi.Çalısmanın ?Ses Degisimine Ugrayan Sözcükler? bölümünde tarama yapılan esere göredegil Türkçe Sözlüge göre olan ses degisikligi kabul edildi.Anahtar Kelimeler:Türkçe Sözlük, Tarama Sözlügü, Derleme Sözlügü, Divan-ı Lugat'it-Türk, Kutadgu Bilig, Agız.

The aim of this study is to reveal the words by determining which had taken place inOrhun Kitabeleri and have been existed untill today, and also to reveal the states ofthese words during this period of time. This study consists of two sections.1)The words without phonetic changes which had taken place in Orhun Kitabeleri:These words didn?t have any change in aspects of phonetic since Orhun Kitabeleri.Some of these words meanings had changes homever these changes are the figurativemeanings or the connotative meanings of the words.2)The words with phonetic changes which had taken place in Orhun Kitabeleri:These words had distinct phonetic changes, as it is most frequengtly encountered inTurkish, on the other hand they mainly preserved their meanings and stil exists today.Orhun Kitabeleri is one of the most studied subjects. The studies are stil beingcontinued about how the words should be read in the text. This study sets off the texts in?Orhun Kitabeleri? by Muharrem Ergin .First of all, for this study the dictionary of Turkish Language Institution printed in2005 had a basis in fact to prove that the words, which had taken place in OrhunKitabeleri, are stil alive in use.Comparison of the words is done in the dictionaries, which are important for Turkishlanguage, such as Roe Paté Dictionary,Collecting Dictionary, Accent Dictionaries,Accent Research Books Dictionaries.ivDivan-ı Lugat?it Turk has been a basis for this study because of being the firstdictionary. Finally, Kutadgu Bilig added to the study as being a masterpiece for TurkishLanguage.Consequently, the states of the words in this period of time has been revealed.The phonetic changes are recognized according to Turkish Dictionary not to thescanned Works in the section of the words with phonetic changes.Key Words:Turkish Dictionary, Roe Paté Dictionary, Collecting Dictionary, DivanıLugat?it Türk, Kutadgu Bilig, Accent.