Edebiyat-siyaset bağlamında Samet Ağaoğlu ve Samet Ağaoğlu`nun eserleri

Abstract

Edebiyat-Siyaset Bağlamında Samet Ağaoğlu ve Samet Ağaoğlu'nun Eserleri konulu araştırmamızın amacı, Cumhuriyet dönemi yazarlarından Samet Ağaoğlu'nu, toplumların sahip olduğu önemli kavramlardan edebiyat ve siyaset ekseninde inceleyerek onun siyasetçi yönüyle gölgede kalmış olan edebiyatçı kimliğinin önemini ve değerini ortaya koymaktır.Samet Ağaoğlu 23 Nisan 1909'da Bakü'de doğmuş, 6 Ağustos 1982'de İstanbul'da ölmüştür. Yazar, kişiliğinin gelişmesinde ve hayatına yön vermesinde büyük ölçüde etkili olan Meşrutiyet dönemi Türkçülerinden fikir ve siyaset adamı Ahmet Ağaoğlu'nun oğludur.İlk ve ortaöğrenimini Beyazıt Fevziye Mektebi'nde yapmıştır. Sonrasında Ankara Lisesi'ni(1926) ve Ankara Hukuk Fakültesi'ni(1931) bitirmiştir. Doktora çalışmasını yapmak üzere gittiği Strassbourg'dan çalışmalarını tamamlayamadan dönmüştür. Bir süre İktisat ve Ticaret bakanlıklarında çalışmış, 1946'da memuriyetten ayrılarak avukatlığa başlamıştır.Samet Ağaoğlu'nun siyaset hayatı, kuruluşundan kısa bir süre sonra katıldığı Demokrat Parti'yle başlamıştır. 1950-60 arasında Manisa milletvekili olarak TBMM'de bulunmuş, Adnan Menderes hükümetlerinde ?Çalışma, Sanayi ve Devlet bakanı olarak görev yapmıştır. 27 Mayıs 1960 darbesinden sonra Yassıada'da diğer Demokrat Partililer ile birlikte yargılanarak ömür boyu hapse mahkûm edilmiş; ancak 1964'te Yassıada hükümlüleri için çıkan özel afla kamu haklarından yoksun olarak serbest bırakılmıştır. Ömrünün geri kalan on sekiz yılını hatıralarını ve siyasi yazılarını kitap haline getirmekle geçirmiştir.Samet Ağaoğlu'nun edebiyatımızdaki yerinin sönük kalmasının nedeni, kendine meslek olarak siyaseti seçmesi ve dolayısıyla ömrünün büyük kısmını siyasetle geçirmiş olmasıdır. Edebiyat eleştirmenlerinin çoğu ?Ağaoğlu siyasetle geçirdiği zamanı edebiyata ayırsaydı edebiyatımızın kilometre taşlarından biri olacaktı.? görüşünde ortak fikir sahibidirler.Samet Ağaoğlu'nun eserlerini incelediğimizde eserlerinin hikâye, hatıra, gezi yazısı, makale, portre gibi edebi çeşitliliğe sahip olduğunu görürüz. Ancak bu türler arasında edebi yönden en çok öne çıkan ve inceleme konusu olan tür hikâyedir. Daha çok hikâye türünde eser vermesine rağmen yazdığı diğer türlerde de edebî dokunun sağlam bir şekilde örüldüğü, bu eserleri okuyanların ve inceleyenlerin hemfikir olduğu bir konudur.Hikâyelerinde siyasetçi yönüne tezat oluşturacak şekilde çoğunlukla bireysel konularla ilgilenmiştir. Samet Ağaoğlu insanın iç dünyasını hikâyelerinin en önemli konusu olarak seçmiş ve bu içselliği bazı hikâyelerinde oldukça uç noktalara taşıyarak buhranlı, hasta ruhların tahliline hatta metafizik öğelere kadar götürmüştür. Ayrıca Ağaoğlu'nun hikâyelerinin diğer bir önemli özelliği de kendi hayatından kesitler taşımasıdır.Yazarın hikâyelerinden başka siyaset hayatını anlattığı hatıraları, tanınmış edebî, siyasî şahsiyetleri anlattığı portreleri, hatıraları, sanatsal ve sosyal konular üzerine yazılmış makaleleri bulunmaktadır. Eserlerini oluştururken gösterdiği bu çeşitlilik ve edebî incelik, onu edebiyat tarihimizde önemli bir yere oturtmakta ve incelenmeye değer kılmaktadır.Edebiyat-siyaset ilişkisini, bu iki alanda da faaliyette bulunmuş bir kişi olan Samet Ağaoğlu aracılığıyla işlemenin ve Samet Ağaoğlu'nu yaşadığı dönemin sosyal, politik ve edebi ortamıyla bu iki önemli kavram ekseninde incelemenin edebiyatta yeni yaklaşımlar ortaya çıkaracağı ve araştırmalarda yol göstereceği kanaatindeyiz.Anahtar Kelimeler: Edebiyat, Siyaset, Cumhuriyet Dönemi, Hikâye

The purpose of the research whose subject is Samet Ağaoğlu in the context of literature and politics and Samet Ağaoğlu?s works is to display the importance and value of his literature identity which lives in the shadow of his politician identity by investigating the republic period writer Samet Ağaoğlu in the context of the important concepts ,literature and politics,that societies have.Samet Ağaoğlu was born in Baku on 23th April 1909, was died in İstanbul on 6th August 1982. He was the son of Ahmet Ağaoğlu who was constitutional period turk advocate intellectual and politician and had an importance effect on his personality development and his shaping life.He received his primary and secondary training in Beyazıt Fevziye School. He graduated from Ankara high school(1926)and Ankara Faculty of Law. He returned from Strassbourg where he went for his doctor?s degree before he accomplished his works. For a while he worked in ministry of economics and business and then he started advocacy by departing government job.The politics life of Samet Ağaoğlu started with his participation to Democrat Party after a short time the Party was instituted. He was in TBMM between the years 1950 and 1960 as Manisa deputy, during Adnan Menderes administrations he worked asminister of labour, minister of industry and cabinet minister. After the 27th May 1960 coup he was on trial with other member of Democrat Party in Yassıada and he was convicted to life imprisonment, but he was revealed with the remission of the sentence for 1964 covicts of Yassıada but devoid of public rights. He spent the rest of 18 years of his life to compose a book from his memories and politics articles.Samet Ağaoğlu?s place in literature is dim because he chose politics as an occupation and spent most of his life with politics. According to many literature critics, if Ağaoğlu had spared the time he spent for politics to literature he would be one of the milestones of our literature.As we investigated Samet Ağaoğlu?s works, we see that his works ; stories, memories, excursions, articles, portraits have literary diversity. But among these the works that stands out and becomes subject of research are stories. Although he wrote stories mostly, people who read or investigate his works are of the same opinion that the literary texture is knitted well in the other types of works that he wrote .In his stories contrast to his politician identity he dealed with individual topics. Samet Ağaoğlu chose inner world of people as the most important subject to his stories and he moved this internal issues to extreme points , analysis of critical ill spirits and metaphysics items. Besides, another important feature of Ağaoğlu?s stories is that they have sections from his own life.Apart from his stories, there are memories that he explicated his political life, portraits that he explicated known literary , political figures, articles written on artistic issues. While composing his works this diversity and literary courtesy places him in an important place in our history of literature and makes him worthy to investigate.We are in the opinion that commiting the relation of literature and politics through Samet Ağaoğlu who was active in both areas and investigating social, political and literature environment of the period that Samet Ağaoğlu lived in this two important concepts will reveal new approaches and will guide to the researches.Key words: Literature,Politics,Republician Period,Story