Bulgaristan-Haskovo (Hasköy) ve çevresindeki Osmanlı yapıları

Abstract

Tarih öncesi devirlerden beri pek çok uygarlığa ev sahipliği yapan Hasköy ve çevresi, XIV. yüzyıl ortalarından itibaren Selçuklu ve Osmanlı Türklerinin akınlarına maruz kalan Balkanlardaki ilk bölgelerden biridir. Osmanlı Devleti'nin topraklarına katıldıktan sonra Çirmen Sancağı'na bağlı bir kaza merkezine dönüşen Hasköy, 500 yılı aşkın bir süre Türk hâkimiyetinde kalmış, Osmanlı Devleti'nin her devrinde pek çok mimarlık eseriyle donatılmıştır. Hasköy'deki mimari eserler değerlendirildiğinde, Anadolu ve Balkanlarda inşa edilen diğer eserlerle aralarındaki yakın bağ açıkça görüldüğü gibi, başka coğrafyalarda görülmeyen bazı ünik yaklaşımların varlığı da anlaşılmaktadır.Bölgenin Türk egemenliğinden çıkarak Bulgaristan'a katılmasıyla buradaki Osmanlı eserleri kaderine terk edilmiş, uzun süre dışa kapalı bırakılan Hasköy, araştırmacıların ilgisinden mahrum kalmıştır. Bulgaristan-Hasköy'de bulunan eserlerin Osmanlı-Türk Mimarisi içerisindeki yerini ve önemini belirlemeye amaçladığımız bu tez çalışması, bu alanda atılan ilk adımlardan birini oluşturmaktadır.Bu çalışmada, Hasköy ve çevresindeki Osmanlı yapıları; günümüzde mevcut olanlar, kısmen günümüze ulaşanlar ve günümüzde mevcut olmayıp isimleri kaynak ve yayınlardan tespit edilenler olmak üzere üç ana başlık altında incelenmiştir. Çalışmamızda yer alan eserler, başta Hasköy şehir merkezi olmak üzere Uzuncaova, Cisr-i Mustafa Paşa ve Harmanlı'da toplam 151 eser tespit edilmiştir. Söz konusu eserler XIV. yy. ile XIX. yy. arasına tarihlendirilmektedir.

Haskoy and its vicinity to be hosting many civilizations since prehistoric times, is one of the first regions in Balkans which was exposed to raids of Seljuklu and Ottoman. Haskoy which turned to a town center connected to the Sanjak of Cirmen after joining to the State of Ottoman, had been in Turkish rule over 500 years and decorated with architectural works in every period of Ottoman. When the architectural works in Haskoy was studied, it is seen that the connections with the other architectural works in Anatolia and Balkans, and also understood that existing of some unic approaches, which are unseen in other geography, in architecture.With joining of the region to Bulgaria after Turkish rule, Ottoman works in Haskoy was left to its fate. Also, Haskoy was enclaved and left without researchers? interests. This studying is aiming at determining the place and the importance in Ottoman-Turkish architecture of the works in Haskoy-Bulgaria.In this thesis, Ottoman buildings in Haskoy and its vicinity had been studied in three main headline: Existing in the present, partly reached to the present and determining from Ottoman sources and literatures. Architectural works in the studying was determined in the city center of Haskoy and the cities of Uzuncaova, Cisr-i Mustafa Pasha and Harmanli. Totally 151 works had been studied and they are dated between XIV. and XIX. centuries.