Şer`iyye sicillerine göre h. 1065-1079/ m. 1655-1669 tarihleri arasında Edirne`de sosoyo-ekonomik hayat

Abstract

Osmanlı Devleti'nin toplumsal tarihinin aydınlatılmasında önemli bir yere sahip olan kaynakların başında şer'iye sicilleri gelmektedir. Şer'iye sicilleri kadılar tarafından tutulan mahkeme tutanaklarıdır. Kadı bulunduğu kazanın hâkimi, mülki amiri ve halkın her konuda müracaat ettiği en üst yetkilisiydi. Bu nedenle kadının görev mahallinde tuttuğu siciller, o bölgenin iktisadi ve toplumsal hayatını yansıtan önemli belgelerdir.Siciller içerisinde vefat eden şahısların kaydedildiği tereke defterleri de bulunmaktadır. Bu defterlerde meskûn olan insanların aile yapıları, çocuk sayıları zengin-fakir, Müslim ve zımmi ailelerin hayat tarzları, unvanları, giyim-kuşam tarzları, kullandıkları ev eşyaları, kadının sosyal hayattaki rolü gibi pek çok sosyal ve kültürel içerikli veriler yer almaktadır. Tereke defterleri incelendiğinde Müslüman ve gayr-i Müslim halk arasındaki benzerlikler de öğrenilebilmektedir. Osmanlı Devleti'nin toplumsal ve ekonomik hayatının araştırılmasında mühim bir yeri olan tereke defterleri çalışmamızın da ana kaynağını oluşturmaktadır.H. 1065?1079/ M. 1655?1669 tarihlerini kapsayan bu çalışmamızın birinci bölümünde Osmanlı Devleti'nde kadılık kurumu, Şer'iye mahkemeleri ve mahkeme kayıtları, tereke defterleri ve şer'i miras kaideleri ele alınmıştır. İkinci bölümde vefat eden şahısların kayıtlı bulunduğu tereke defterlerinin verileri ışığında fertlerin dini durumları, unvan ve meslekleri, medeni halleri, aile yapıları, servet miktarları tespit edilerek Edirne'nin sosyal ve ekonomik yapısı ortaya çıkarılmaya çalışmıştır.Anahtar Kelimeler: Tereke Defterleri, Şer'i Miras Hukuku, Sosyo-Ekonomik Yapı

One of the most important sources enlightening the social history of Otoman empire is şer?iyye registers. It means the court documents recorded by kadıs. Kadı is the judge and the estate manager of the province he is living and is the highest authority to whom people consulted for every subject. Therefore, the şer?iye registes are the most important documents reflecting the region?s economic and social life.The şer?iye sicilleri include the tereke defterleri, in which the dead people were recorded. The household of the inhabitants, how many children they have, their wealth, the daily lives of Muslim or Zımmi families, their appelations, their clothing, their domestic utensils, the role of the woman in the social life are written in these records. We can also learn the likenesses an differences of Müslms and non-Müslms while reading these inheritance registers. Tereke defterleri, which are important sources enlightening the social and economic life of Otoman Empire are the main source of our study.In the first section of our study that contains the period between H. 1065-1079/ M. 1655-1669, the kadılık organization, Şer?iye courts and court records, tereke defterleri and şer?i inheritance rules in otoman Empire are mentioned. In the second section, the individuals? religious views, their appelations and jobs, their marital status, their household, their wealth are analyzed in the light of the tereke defterleri, which contain the records of dead people, and the social and the economic structure of Edirne is tried to be revealed.Keywords: Estate notebooks, Şer?i heritage law,social economic structure