Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi kararları ışığında adil yargılanma hakkı

Abstract

Tezin konusunu, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'nin 6. maddesinde vücut bulan adil yargılanma hakkı, adil yargılanma hakkının günümüzden çok önce yer aldığı tarihi belgeler, hakkın unsurları ve Türkiye'nin taraf olduğu ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi önüne gelen konuyla ilgili davalar oluşturmaktadır. Tezin amacını ise, Ülkemizin de tarafı olduğu Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesindegüvence altına alınan, diğer hakların uygulanabilirliğini sağlayan, hakların sigortası olan ve bu bağlamda belki de Sözleşmenin en önemli haklarından biri olan adil yargılanma hakkının tanımlanması, unsurlarının açıklanması, Türk mevzuatında hakkın görünümleri ve nasıl korunduğu oluşturmaktadır. İnsanoğlunun büyük uğraşlar sonucu kazandığı adil yargılanma hakkı, tarihi günümüzden çok eskilere dayanan çeşitli ulusal, uluslararası belgelerde yer almakla beraber, bu gün hala yoğun tartışmalara sebep olmakta, hak, bireyin değişen, gelişen, farklılaşan ihtiyaç ve beklentileri çerçevesinde hemen her gün yeniden tanımlanmakta, yorumlanmaktadır. Sözleşme'nin inceleme konusu yapılan 6. maddesinde kaleme alınan hakka ilişkin unsurların, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'nin çeşitli kararlarında farklıbiçimlerde yorumlanması, maddede açıkça yer almamakla beraber hakkın kapsamının, güvence altına aldığı unsurların birey lehine sürekli genişlemesi buna dayanmaktadır. Bu gün itibariyle aralarında Türkiye'nin de bulunduğu, Sözleşme'ye taraf pek çok devlet tarafından sıklıkla ihlal edilen ve bu sebeple çeşitli yaptırımlarla karşı karşıya kalan devlet sayısı azımsanmayacak kadar çoktur. Bu sebeple, sadece medeni hak ve yükümlülüklerle ilgili uyuşmazlıklarda değil, cezai uyuşmazlıklarda da uygulanma imkanı bulunan bu hakkın, devlettin hükümranlık erklerinden biri olan yargı faaliyetine ilişkin önemli unsuları ve prensipleri bünyesinde barındırdığı da düşünüldüğünde, hakka ilişkin mevcut uygulamaların ve AİHM kararlarının önemi daha net anlaşılacaktır. Çalışmada, hakkın tarihte ilk ortaya çıkışına ilişkin ulusal, uluslar arası metinlere değinmenin hakkın dünden bu güne değişimini, gelişimini anlamak için yararlı olacağı kanaatiyle öncelikle anılan hakkın tarihi gelişimi açıklanmaya çalışılmış, bu bağlamda hakkınhem Türk hem de yabancı hukuksal metinlerdeki gelişimine değinilmiştir. Genelden, özele şeklinde bir yol izlemeye çalıştığımız çalışmanın ikinci bölümünde ise, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi çerçevesinde adil yargılanma hakkı irdelenmiş, fırsat bulundukça Mahkemenin konuyla ilgili içtihatlarına yer verilmiştir. Üçüncü bölümde ise Sözleşme ile sanığa tanınan asgari hakların nelerden oluştuğu açıklanmaya çalışılırken, AİHM'nin konuyla ilgili kararlarına atıfta bulunulacaktır.Anahtar Kelimeler: Hukuk, İnsan Hakları, Adil Yargılanma Hakkı, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi

The subject of the thesis is ? the right to fair trial? in the sixth article of the European Convention on Human Rights, historical documents about the subject, the rights elements and the cases related to the subject. The purpose of the thesis is to describe ?the right to fair trial?, to explain its elements, right views in Turkish legislation and to show how it is protected. The right to fair trial gained as a result of human beings, today stil has led to intense debate, the right is redefined every day according to individual?s different needs and expectations. Due to this reason, the rights elements examined in the sixth article of agreement interpreting as different forms in various court decisions, in this way, the elements ensured by the agreement, are constantly expanding in favor of the individual. Today, there are many countries as well as our country, being party of agreement. But, there are a lot of number of state which often violate the agreement and because of this, they face to face various sanctions. Due to this, not only disputes related to civil rights and responsibilities, but also criminal diputes are possible in the implementation of these rights, the importatnt elements of judicial activities, the importance of the court decisions and existing applications related to the right will be understood clearly. In the study, both national and international texts about the firts appearance of right in history, the changes of right from yesterday to today tried to explain as soon as possible these are necessary to understand the development of right. In this context, the right development of both Turkish and foreing law. The second part of the thesis, ?the right to fair trial? is studied on the frame of both European Convention of Human Rights and European Court of Human Rights. The caselaw of court is mentioned on occasion. The last part of the thesis is about the various court decisions related to Turkey.Keywords: Laws, Fair Trial, Human Rights, European Human Rights Agreement