İslam öncesi Türk Dönemi Orta Asya kaya resimlerinde kullanılan ana motifler

Abstract

Orta Asya kaya resimleri İslam öncesi Türklerin sosyal, dini ve kültürel değerlerini göstermesi bakımından önemlidir. Çünkü kaya resimleri insanların düşünce yapısı, hayat tarzı ile göç yönleri hakkında çok yönlü fikir edinmede önemli bir tarihi kaynaktır.Yapılan bu çalışmada motifler, kronolojik olarak gruplanmamış, ikonolojik değer içersinde ele alınarak, örneklerle ortaya konmaya çalışılmıştır. Örnekler, Rusya, Altay Bölgesi, Moğolistan, Kazakistan, Kırgızistan kaya merkezleri ile sınırlandırılmıştır.Çalışmanın birinci bölümünde tezin kapsamı, amacı, yaralanılan kaynaklar, kaya resimlerinin coğrafi dağılım alanları ile İslam öncesi Türk sanatı hakkında kısa bir bilgi verilmiştir. İkinci bölümde, İslam öncesi Türk devletlerine değinilmiştir. Üçüncü bölümde, İslam öncesi Türklerde din anlayışı hakkında bilgi verilmiştir. Dördüncü bölümde, İslam öncesi Türk dönemi Orta Asya kaya resimlerinde kullanılan ana motifiler, hayvan tasvirleri, av, savaş ve dini sahneler ile damgalar, kozmik şemalar ve işaretler olmak üzere dört ana grup halinde ele alınmıştır. Katalog kısmı beşinci bölümü oluşturmaktadır.Çalışmanın sonucunda, İslam öncesi Türk dönemi Orta Asya kaya resimlerinde görülen motiflerin, bölgesel farklılık ve benzer yönleri ele alınarak stilistik değerlendirilmesi yapılmıştır.Anahtar Kelimeler: Orta Asya, İslam Öncesi, Türk Dönemi, Kaya Resmi, Motif.

Rock paintings of pre-Islamic Turks in Central Asia, social, religious and cultural values is important because it shows. Because the structure of the petroglyph of people thought, an idea gaining life-style and multi-faceted aspects of migration is an important historical resource.In this study, the motifs, grouped chronologically, in the iconological value by examining the samples were examined. Examples, Russia, Altai Region, Mongolia, Kazakhstan, Kyrgyzstan centers is limited to the rock.In the first chapter of the thesis scope, purpose, refrences, rock petroglyphs with areas of geographical distribution are given brief information about the art of the pre-Islamic Turks. The second section, the pre-Islamic Turkish states were mentioned. The third chapter, the concept of religion is information about the pre-Islamic Turks. The fourth chapter, the period of pre-Islamic Turks in Central Asia, the main motif used in petroglyphs, depictions of animals, hunting, war, and with the stamp of religious scenes, cosmic diagrams and signs are discussed in four main groups. The fifth chapter, is part of the catalog.As a result of the study, the period of pre-Islamic Turks in Central Asia, the petroglyphs of motifs, regional differences and analogies are evaluated by examining the stylistic.Keywords: Central Asia, The Pre-Islamic, Turkish Period, Petroglyph, Motif.