Balkan Antantı, Balkan Paktı ve Türkiye

Abstract

Birinci Dünya Savaşı'nın ardından Avrupa'da barış antlaşmaları ile oluşturulan Versailles düzeni, Avrupa'nın siyasi haritasını yeniden şekillendirmiştir. Fakat yeni düzen, savaşta tam olarak istediğini elde edememiş ve mağlup olarak ayrılmış olan devletlerin dış politikalarında revizyonist bir tutum izlemelerine sebep olmuştur. Zamanla bu revizyonist politikaların Balkanları da tehdit altına alması ve 1929 Dünya Ekonomik Krizi gibi nedenler, Balkan Devletleri arasında işbirliği yapılmasını zorunlu hale getirmiştir.Balkanlar'da işbirliğinin sağlanması adına Türkiye, Yunanistan, Bulgaristan, Yugoslavya, Romanya ve Arnavutluk arasında 1930-1933 yılları arasında ardı ardına dört Balkan Konferansı düzenlenmiştir. Balkan Konferansları, Balkan Antantı'nın zeminini oluştururken; 1934 yılında Atina'da Türkiye, Yunanistan, Yugoslavya ve Romanya arasında, ?Türkiye'nin katılmış olduğu çok taraflı ilk savunma antlaşması? olan Balkan Antantı imzalanmıştır. Fakat Türkiye haricindeki Antant ülkelerinin, İkinci Dünya Savaşı'nda Alman işgaline uğramasının ardından Balkan Antantı geçerliliğini yitirerek sona ermiştir. Türkiye ise İkinci Dünya Savaşı sırasında takip ettiği tarafsızlık politikası sayesinde savaş dışında kalmayı başarmıştır.Savaş sonrasında oluşan iki kutuplu dünyada tercihini NATO üyeliğiyle birlikte Batı dünyasından yana kullanan Türkiye; hem Balkanlar'da Sovyet yayılmacılığına karşı güvenliğini sağlamak, hem de ABD tarafından öngörülen plan çerçevesinde Yunanistan ve Yugoslavya ile birlikte SSCB'yi güneyden çevrelemek amacıyla 1953 yılında Ankara'da Balkan Paktını imzalamıştır. Balkanlar'da güvenliğin sağlanması adına Balkan Antantı'ndan sonraki ikinci deneme olan Balkan Paktı, 1954'te Yugoslavya'nın Bled şehrinde imzalanan ikinci bir antlaşma ile İttifak haline getirilmesine rağmen, Yugoslavya'nın tarafsızlık politikasına yönelmesi ve Kıbrıs meselesi yüzünden Türk-Yunan ilişkilerinin 1950'li yılların ortalarından itibaren bozulması üzerine kısa sürede işlevini yitirerek tarihe karışmıştır.Anahtar Kelimeler: Balkan Antantı, Balkan Paktı, Revizyonizm, NATO

Following the I.World War, Versailles order which was formed with the several peace treaties in Europe, reshaped the political map of Europe. But this new order, caused to follow a revisionist attitude in the foreing policies of the countries which could not get what they really wanted in the war and also which were defeated in the war. In the course of time, these revisionist policies also threatened the Balkans and Great Depression which occurred in 1929. All these reasons made the cooperation among the Balkan Countries inevitable.For the sake of ensuring the cooperation in the Balkans, four Balkan Conferences were organize done after the other among the countries Turkey, Greece, Bulgaria, Yugoslavia, Romania and Albania between the years 1930-1933. While Balkan Conferences constituted the base of Balkan Entente, Balkan Entente which was ?the first multilateral defense treaty that Turkey attended? was signed among the countries Turkey, Greece, Yugoslavia and Romania in 1934 in Athens. But, after the other Entente members expect for Turkey was occupied by Germany in the II.World War, Balkan Entente ended by losing its validity. Turkey, on the other hand, succeeded remaining out of the war thanks to pursuing the neutrality policy during the II.World War.After the war , two sides of political polarization occurred in the world and Turkey chose to be a side of Western World with its NATO membership. Therefore, it signed Balkan Pact in Ankara in 1953 in order to ensure security against the Soviet expansionism in the Balkans and to encompass Soviet Union from the south with Greece and Yugoslavia within the frame of the plan envisaged by the USA. For the sake of maintaining security in the Balkans, as the second attempt after Balkan Entente, was signed in Bled in Yugoslavia in 1954 as the second treaty. Although this treaty made Yugoslavia alliance, Yugoslavia followed the neutrality policy and relations between Turkey and Greece deteriorated because of Cyprus matter in the mid 1950s. As a result, Balkan Pact lost its function in a short time and vanished.Key Words: Balkan Entente, Balkan Pact, Revisionism, NATO