Osmanlı askeri belgeleri ile 1915 Ermeni olaylarının değerlendirilmesi (Erzurum-Kars illeri)

Abstract

Birinci Dünya Savaşı yıllarında Osmanlı Devleti'nin Doğu Cephesindeki birlikleri;3.Ordu, 1.Kafkas Kolordusu, 2.Kafkas Kolordusu, 9. Tümen komutanlıkları ve bu birliklere bağlı alay ve tabur komutanlıklarının hazırlamış oldukları raporlarda Doğu Anadolu bölgesindeki Ermeni mezaliminin Türk ve Müslüman halkı ne derece kıyıma uğrattığını ve bu birliklerce Ermeni mezalimine karşı alınan tedbirlerin neler olduğu hakkında Osmanlı Ordu kayıtlarına göre ışık tutabilmek çalışma da amaç edinilmiştir. Bunun yanında Batı Arabistan'da konuşlu 4.Ordu kayıtlarından da faydalanılarak tehcirin ayrıntılı planlandığı gösterilmeye çalışılmıştır.Çalışma içerisinde Ermeni Tarihini genel hatlarıyla anlatılmış, özellikle Ermenilerin Osmanlı hakimiyeti altında yaşayışları, yönetime olan bağlılıkları ve sadık bir millet oluşlarına vurgu yapılarak, Ermeni sorununun ortaya çıkış noktaları belirlenmeye çalışılmıştır.Ermeniler tarafından yapılan mezalim Osmanlı Ordu kayıtları ışığı altında gösterilmeye çalışılmıştır. Bu kayıtlar özellikle Doğu Anadolu bölgesinde Erzurum-Kars illeri çevresinde konuşlu bulunan birlik komutanlıklarınca hazırlanan raporlardır. Bu bölgede Ermenilerce yapılan mezalim sadece Türk Ordu kayıtlarıyla değil aynı zamanda Rus Ordusu Erzurum Topçu Alay Komutanlığı yapmış Yarbay TVERDOHLEBOV'un anılarının yazdığı kitaptan da faydalanılmıştırÇalışmada tarafsız olunabilmek için Türk, Ermeni ve Rus kaynaklardan azami ölçüde faydalanılarak hazırlandı. Ermeni mezaliminin gerçeklerini her üç millete mensup yazarlar eserlerinde net olarak ifade ettiğini görebilmekteyiz. Ermenilerin Türk ve Müslüman halka yaptığı mezalim açık ve net olmasıyla beraber Osmanlı Devleti'nin tebaasını korumak ve ülkede Ermenilerce oluşturulan terörizmi ortadan kaldırmak için onlara uyguladığı tehcirin haklılığı ortaya konulmuştur. Bugün eleştirilere maruz kalan tehcirin Osmanlı Devleti tarafından ne kadar sistemli yapıldığını, Ermenilere zarar verilmemesi için ne kadar dikkatli olunduğunu, devletin bölgedeki vali ve komutanlıklara gönderdiği genelgelerde bu çalışmada gösterilmeye çalışılmıştır.Anahtar Kelimeler: Ermeni mezalimi, tehcir, Osmanlı Ordusu, ordu kayıtları, Doğu Anadolu Bölgesi, Türk ve Müslüman halk, resmi belgeler

Acording to the reparts, in Ottoman Military Archieves, prepared by 3th Army, 9th corps and related regimont and battalion commaundments, Armenians slaughted Turks and muslim citizens in East Anatolian Region. And the military units in that regions resisted this treacherous slaught in the ages of World War1. In my thesis , I intended to clarify the precautions which conducted by military units in that region.In this research, I tried to explain a simple Armenian History, the livelihood of Armenians under the Ottoman Rule, their loyalties to the administration and Armenians as a devated nation.The slaught which conducted by Armenians to Turks, included in not only Turkish but also Russian military archieves at that time in that region. A book written by commender of artillery regiment of Erzurum Lieutenant Ccolanel TVERDOHLEBOV was a majour source abaut this slaught.To be abjective abaut my thesis, I have resourced not only Turkish but also Russian and Armenian archieves.The realities of Armenian slaught was explained, by three of writter belonged to three different nations, clearly.By the fact Armenian slaught to Turkish and Muslim people that I stressed on Ottoman Empire?s rightness about conducting deportation to protect Ottoman authorities had carried out the Armenian Deportation in a systematic way, by using notices that had seud to Commaudments and province governers.Key Words: Armenian Slaught, Departation, Ottoman Army, Military Archieves, East Anatolian Region, Turkish and Muslim people, Offical Documents