Bağımsızlık sonrası kazakistan`da sosyal ve ekonomik dönüşüm

Abstract

Bu çalışmada; Kazakistan'ın sosyal ve ekonomik dönüşümü, Sovyet dönemini de kapsayacak şekilde mukayeseli olarak incelenmektedir. Sovyetler'den Kazakistan'a paslı bir ekonomi ve çok kavimlilikten kaynaklanan sorunlar miras kalmıştır. Genç bir cumhuriyet olan Kazakistan'ın ulus-devlet olma yolunda karşılaştığı sorunlar sosyal ve ekonomik yönden açıklanmaktadır. Ülkenin yeniden doğma süreci, güncel örneklerle açıklanmaya çalışılmaktadır. Yakın gelecekte Kazakistan'ın sadece petrol endüstrisine dayalı bir ekonomiden kurtulması ve dünya ekonomik sistemine güçlü bir şekilde entegre olması için hangi şartların oluşması gerektiği istatistikî verilerle analiz edilmeye çalışılmıştır. Günümüzde eski Sovyet tipi nomenklaturanın yerini, bir başka sınıf olan ?Yeni Kazaklar? ve ?Yeni Ruslar? almıştır. Ülkede yaşanan sosyal değişimin, toplumsal tabakaları derinden etkileyerek belli bir elitizme dönüşmesi nedeniyle sosyolojik manada özgün bir demokrasi kültürü oluşmamıştır. Değişmeyen tek şeyin değişimin kendisi olması gibi, Kazakistan'da enformasyon çağına ayak uyduracak ve dinamik bir yapıya kavuşacaktır.Konunun genel hatlarını belirlemek için Birinci Bölümde bağımsızlık, geçiş ve bağımsızlık sonrası dönemdeki ekonomik değişim anlatılırken; demografi, iktisadi yapı, dış ticaret, yapay sınırlar üzerinde kısaca durulmaktadır. Yine aynı bölümde Kazak dayanışma grupları, Sovyet mirasının kalıntıları, merkezi devlet ya da mülksüzlük, ekonomik kaos, istikrarsızlık etmenleri, özelleştirme ve pazar ekonomisinin alımlanışı gibi sorunlara değinilmiştir.İkinci Bölümde, refahın artması, toplumun sosyal yönden gelişmesi, başarılı ekonomik sistemin sürdürülebilirliği, kaynakların verimli kullanılabilmesi, etnik açıdan sosyal entegrasyon, fiyat istikrarı, hukukun üstünlüğü, siyasal katılım, milli kimliğin inşası vb. konulara vurgu yapılıp, sosyal dönüşümün karakteristiği betimlenmiştir. Sosyal dönüşüm yine ekonomik dönüşüme paralel bir şekilde tarihi süreçle birlikte ele alınmış olup, ayrıca eski dönemdeki kimlik siyaseti, sosyalist ideoloji, kolektivizasyon süreci, tarım despotizmi, Sovyetlerin sekülerleştirme politikaları, Kazak aydınlara karşı yürütülen temizlik hareketleri, sosyal güvenlik sistemi, çift dillilik ve toplumun sosyolengüistik yapısı, insan hakları, bozkır kültürü, bürokratik yok oluş, süper etnos ve sub etnos, merkez-çevre ilişkileri, milli habitus, Kazakistan'da Sovyet simgeselliği ve ikonografisi üzerinde durulmuştur. Bu konular geçiş dönemi ve bağımsızlık sonrasında güncel meseleler ile birlikte irdelenmiştir. Yeni dönemdeki sosyo-politik bağlam, kurulan ilişki ağları, eğitim sistemi, demokratik hayatın gelişimi ve ülkedeki siyasi partiler, Kazak Diyasporası, alfabe ve dil meselesi, sosyal tabakaların yeni bir tekâmülü olan ?Jüz?ler, dini yapı, aile yapısında meydana gelen deformasyonlar, edebiyat ve sanat hayatı ile kültür değişmelerine ayrıca yer verilmiştir. Kazakistan'da gerçekleşen ve hala devam eden sosyal ve ekonomik dönüşüm sürecinin anlaşılarak, kapsamlı bir şekilde çözümlenmesine gayret edilmiştir.Anahtar Sözcükler: Kazakistan, Sosyal ve Ekonomik Değişim, Orta Asya, Post-Sovyet Dönemde Kazakistan, Sosyal Politika.

This study aims to make a comparative analyse of the social and economic transformation in Kazakhstan, including the Soviet period. Kazakhstan had inherited a rusty economy and various problems caused by the multi-national structure. The complications which the new republic encountered on its way to become a nation state are examined by the economical means. The regeneration of the country is studied in the light of the modern examples. This study tries to analyse the essential circumstances for Kazakhstan, in order to quit the fossil oil based economy and to strongly integrate global economic system, with the help of the statistical data. Today, the old Soviet type of nomenclature is substituted by other classes such as ?New Kazakhs? and ?New Russians?. Since the experienced social alteration deeply affected the social strata and turned into a kind of certain elitism, a democratic culture by sociological means did not emerge. For it is too hard to stand apart from change, it is for sure that Kazakhstan will also keep step with the information age and achieve a dynamic structure.The first chapter determines the general frame of the work, describing the economic changes during the independence, transformation and post-independence periods, and shortly explains the demography, economy, external trade and the artificial borders. The same chapter also examines heritage of the Soviet Union, central government and Kazakh solidarity groups and some problems such as poverty, economic chaos, instability factors, denationalisation and the perception of market economy.The second chapter underlines the subjects such as the increase of prosperity, social improvements, continuity of the successful economical system, ethnic integration, instability of the prices, rule of law, political participation, construction of a national identity etc? and pictures the characteristics of the social transformation. Social transformation is also studied with the historical process parallel to the economic conversion. Besides, sub-titles such as old identity politics, socialist ideology, collectivisation process, agricultural despotism, soviet secularisation politics, combout attempts against the Kazakh intellectuals, social security system, bilingualism and socio-linguistic structure, human rights, steppe culture, bureaucratic extinction, super ethnos and sub-ethnos, centre ? periphery relationships, national habitus, Soviet symbolism and iconography were also examined. The mentioned subjects were construed together with the daily issues during the transformation period and post-independence. The novel socio-economic concept, formed relationships, education system, political parties and the development of the democratic life, Kazakh diaspora, issues concerning the alphabet and the language, religious structure, deformation in the family nature, literature, arts and cultural transitions were also evaluated. The study aims to make a comprehensive understanding of the social and cultural transition and transformation process.Keywords: Kazakhstan, Social and Economic Transformation, Central Asia, Kazakhstan during Post-Soviet Period, Social Politics.