Sinüs Paranasales anatomisi varyasyonlarının radyolojik olarak incelenmesi ve klinik önemi

Abstract

Amaç: Sinüs paranasales varyasyonları ve eşlik eden patolojik durumların (sinüzit ve diğer hastalıklar) bilgisayarlı tomografi (BT) ile saptanarak endoskopik sinüs cerrahisi yapan hekimlere cerrahi uygulamalarında yol göstermek ve olası komplikasyonların önlenmesine katkıda bulunmaktır.Gereç ve Yöntem: Klinisyenlerin herhangi bir nedenle istem yaptığı 200 hastanın (100 kadın 100 erkek) paranazal sinüs bilgisayarlı tomografi (BT) incelemeleri retrospektif olarak incelenerek sinüslerdeki anatomik varyasyonlar, mukoperiostal kalınlaşmalar ve opasifikasyonlar değerlendirilerdi. Varyasyon sayılarına baktığımızda bir kişide çift taraflı gözükse de varyasyon görülen kişi sayısı bir olarak alındı. Çalışma grubumuzun yaşları 13-78 arasında ve yaş ortalaması 37,3 idi. Çalışmamızın biyoistatistiksel çözümlemesinin kıyaslamasında Ki-kare ve Fisher kesin olasılık testi kullanılırken, analizlerde Statistics Programme For Social Scientists (SPSS) (Sürüm: 17.5) paket programı kullanıldı.Bulgular: İncelenen 200 paranazal sinüs BT tetkikinin 169 tanesinde (%84,5) bir veya daha fazla anatomik varyasyon saptandı. Bunlar; 133 kişide (%66,5) görülen septal deviasyon, 120 kişide (%60) konka bulloza, 108 kişide (%54) agger nasi, 68 kişide (%34) septal spur, 42 kişide (%21) haller hücresi, 40 kişide (%20) frontal hücre, 33 kişide (%16,5) pnömatize anterior klinoid, 27 kişide (%13,5) onodi hücresi, 13 kişide (%6,5) paradoks orta konka, 10 kişide (%5) aksesuar ostium, 8 kişide (%4) pnömatize krista galli, 4 kişide (%2) pnömatize unsinat, 1 kişide (%0,5) unsinat deviasyonu, 1 kişide (%0,5) atelektatik unsinat, 1 kişide (%0,5) pnömatize dorsum sella, 1 kişide (%0,5) giant bulla ve 1 kişide (%0,5) supraorbital ethmoidal hücre izledi.Ayrıca bu 200 olgunun (%100), 73'ünde (%36,5) sinüzit vardı. Bu 73 (%100) sinüzitli olgudaki varyasyon saptadığımız 67 (%91,7) tanesinden; 43 (%58,9) tanesinde konka bulloza, 50 (% 68,4) tanesinde septal deviasyon, 37 (%50,6) tanesinde agger nasi, 11 (%15,1) tanesinde onodi hücresi saptandı. 127 (%100) sinüzit olmayan olgulardaki varyasyon saptadığımız 121 (%95,2) tanesinden; 79 (%62,2) tanesinde konka bulloza, 80 (%62,9) tanesinde septal deviasyon, 71 (%55,9) tanesinde agger nasi ve 16 (%12,6) tanesinde onodi hücresi saptandı. Bu oranlara bakıldığında varyasyonlar ile bu varyasyonların sinüzit ile ilişkisi SPSS paket programı ile Ki-kare ve Fisher kesin olasılık testi uygulanarak kıyaslandığı zaman sinüzit ile septal deviasyon, septal spur, konka bulloza, haller hücresi, agger nasi ve onodi hücresi ileri düzeyde anlamlı bulundu ( p< 0,05).Çalışmamızdaki varyasyonlar ile bu varyasyonların cinsiyetlerde görülme sıklığı ve lokalizasyonlarına göre de varyasyonlar SPSS paket programı ile Ki-kare ve Fisher kesin olasılık testi uygulanarak incelendi. Septal deviasyon, septal spur, pnömatize anterior klinoid, erkekte fazla iken; konka bulloza, kadında fazla görüldü. Lokalizasyonlarına göre incelendiğinde septal deviasyon sağa doğru, konka bulloza bilateral, agger nasi bilateral istatistiksel olarak anlamlı bulundu (p< 0,05).Sonuç: Çalışmamızda sinüzitli hastalarda anatomik varyasyonların saptanması ve bunların istatistiksel olarak anlamlı bulunması, bu varyasyonların direk sinüzit varlığı ile ilişkili olduğu anlamı yerine daha çok predispoze bir faktör olduğunu düşündürmektedir. Ayrıca kronik sinüzit veya diğer nedenlerle bu bölgeye cerrahi uygulama yapacak cerrahların olası komplikasyonları önlemek açısından bu bölgedeki varyasyonları dikkate alması önemlidir.Anahtar Kelimeler: Sinüs paranasales, anatomik varyasyon, klinik önemi

Aim: The aim of this study is to examine variations of Paranasal Sinuses and accompanying pathologies (eg sinusitis and other diseases) through computerized tomography (CT), in order to help endoscopic sinus surgeons operating sinus surgery and to contribute to the prevention of possible complications.Material and Method: 200 patients through their paranasal sinus tomography (100 men, 100 women) were retrospectively examined to study anatomical variations, mucoperiosteal thickening and opacifications in sinus. The number of persons variation observed was taken as 1, even in one case it was seen as both sided regarding variation frequencies. The age of the working group was extending from 13 to 78, and their average was 37,3. To compare bio-statistical data of our working group, the Chi-square and Fisher?s exact probability test were used together with SPSS package program (version 17.5).Results: One or more anatomical variations were identified along with paranasal sinus CT examinations of 169 persons over 200 (84,5%). The result were as follows: septal deviation in 133 persons (66,5%), concha bullosa in 120 persons (60%), agger nasi cells in 108 persons (54%), septal spur in 68 persons (34%), haller cells in 42 persons (21%), frontal cells in 40 persons (20%), pneumatizatized anterior clinoid in 33 persons (16,5%), onodi cells in 27 persons (13,5%), paradoxical middle concha in 13 persons (6,5%), accessory ostium in 10 persons (5%), pneumatized crista galli in 8 persons (4%), pneumatized uncinate in 4 persons (2%), uncinate deviation in 1 person (0,5%), atelectatic uncinate in 1 person (0,5%), pneumatized dorsum sella in 1 person (0,5%), giant bulla and supraorbital ethmoid cell in 1 person (0,5%).Additionally, we observed sinusitis in 73 persons (36,5%) over 200 (100%). Concerning 67 persons (91,7%) over 73 patients having with sinusitis, we identified variations as follows: concha bullosa in 43 persons (58,9%), septal deviation in 50 persons (68,4%), agger nasi cells in 37 persons (50,6%), onodi cells in 11 persons (15,1%). Concerning 121 persons (95,2%) over 127 (100%) patients with no sinusitis we identified variations as follows: concha bullosa in 79 persons (62,2%), septal deviation in 80 persons (62,9%), agger nasi cells in 71 persons (55,9%), onodi cells in 16 persons (12,6%).When looked at proportions done for comparing the relationship between such variations and sinusitis, also tested by SPSS and Chi-square and Fisher?s test. It seemed very meaningful that there was a clear relationship between sinusitis and septal deviation, septal spur, concha bullosa, haller cells, agger nasi cells and onodi cells ( p< 0,05). Variations in our study and their frequency were examined with reference to sex and localization Septal deviation, septal spur, pneumatized anterior clinoid were identified as many in male sampling. On the contrary, in female population we observed concha bullosa in an excessive amount. When examined their localization, septal deviation was seen toward right, both concha bullosa and agger nasi bilateral were observed statistically meaningful (p< 0,05).Conclusion: In our study, the detection of anatomic variations in patients with sinusitis, and their statistical significance means that these variations are directly associated with the presence of sinusitis, rather than a predisposing factor in sinusitis. Additionally, it seems important if surgeons who are going to have operations on such sinus locations for chronic sinusitis or other reasons should take into consideration variations to prevent possible complications in such locationsKey Words: Sinus paranasales, anatomic variation, clinical importance